برآورد تركيب پذيري واثر ژن در لاين هاي ذرت با استفاده از تجزيه لاين*تستر در شرايط تنش خشكي

Estimation of combining ability and gene effect in maize lines using line*testeranalysis underdrought stress conditions

به منظور برآورد تركيب پذيري عمومي و خصوصي و نوع اثر ژن، تعداد 30 لاين متوسط رس و ديررس ذرت با تسترهاي MO17،K18 ، K19 و1/K19 به روش لاين?تستر تلاقي داده شده و 120 هيبريد حاصل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1388 در موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر (كرج) مورد ارزيابي قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه شامل عملكرد دانه، ارتفاع بوته، ارتفاع بلال، تعداد دانه در رديف بلال، تعداد رديف دانه بلال، عمق دانه و وزن هزار دانه بودند. نتايج تجزيه واريانس در هر دو شرايط آبياري مطلوب وتنش خشكي كه به صورت 14 روز يك بار آبياري مي شد، اختلاف معني داري را بين هيبريدها براي تمام صفات مورد بررسي به استثناي تعداد دانه در رديف بلال در شرايط آبياري مطلوب نشان داد. معني-دار بودن ميانگين مربعات لاين?تستر در هر دو شرايط آبياري نشان داد كه واكنش لاين ها با تسترهاي مختلف براي صفات مربوطه متفاوت بود. نسبت(?_gca^2)?(?_sca^2 ) نشان دهنده نقش بيشتر واريانس غير افزايشي (SCA) نسبت به واريانس افزايشي (GCA) در كنترل صفات مزبور بود. در مجموع هر دو اثر افزايشي و غير افزايشي در كنترل اين صفات نقش داشتند. لاين هايK3651/2، K47/2-2-1-3-1-1-1-1، K47/2-2-1-4-1-1-1-1، K47/2-2-1-21-2-1-1-1 و K3640/8 در شرايط تنش خشكي داراي قابليت تركيب پذيري عمومي نسبتاً بالايي بودند. ارزيابي تركيب پذيري خصوصي تلاقي ها در شرايط تنش نشان داد كه تلاقيL18×T1،L23×T2،L30×T3و L10 ×T4داراي بالاترين و L7×T1، L30 ×T2،L26×T3،و L23× T4 داراي پايين‌ترين تركيب-پذيري خصوصي بودند، بنابراين به نظر مي‌رسد كه هر دو اثر افزايشي و غير افزايشي در كنترل اين صفات نقش داشتند.

To estimate general combining ability, specific combining ability and gene effect, 30 maize inbred lines were crossed with four male sterile testers. One hundred and twenty developed hybrids were planted in randomized complete block design with three replications in research field station of Seed and Plant Improvement Institute of Iran (SPII), Karaj, in 2009. Kernel yield, plant height, ear height, kernel number.row-1,row number.cob-1,kernel depth and 1000 kernel weight were measured. Analysis of variance, in both irrigation conditions, showed significant difference among hybrids for all characteristics except the row number.cob-1 in normal irrigation condition. Significant mean-square for line × tester implied that responses of lines and testers differed in two irrigation conditions. Evaluation of ("?" _"GCA" ^"2" )?("?" _"SCA" ^"2" ) indicated that there was greater dominance variance (SCA) than additive variance (GCA) for all traits.K3651/2, K47/2-2-1-3-1-1-1-1, K47/2-2-1-4-1-1-1-1, K47/2-2-1-21-2-1-1-1, and K3640/8 inbred lines showed the highest GCA in the moisture stress condition. The highest SCA in the moisture stress condition was observed for T1×L18, T3×L30,T2× L23 and T4×L10 and the lowest SCA for T1×L7,T2×L30, T3×L26, T4×L23 combinations. Overall both additive and non-additive gene effects were involved in controlling of measured traits.