بررسي تحليلي ـ تطبيقي سرمايه اجتماعي در محله‌هاي مساعد و نامساعد شهر تهران

An Analytical-Comparative Study of Social Capital in Advantaged and Disadvantaged Neighborhoods of Tehran

در اين مطالعه به بررسي سرمايه اجتماعي در محلات مساعد و نامساعد شهر تهران پرداخته شده و ابعاد سرمايه ‌اجتماعي، عيني و ذهني، و مولفه‌هاي آن همچون حمايت‌هاي اجتماعي، روابط، مشاركت، آگاهي، همياري و اعتماد اجتماعي در اين محلات با يكديگر مقايسه شده‌اند. در اين زمينه از نظريات سرمايه ‌اجتماعي و ادبيات تاثير محله و بخصوص نظريات ويلسون،‌هاردينگ و تورني درباب تاثير زندگي در محلات نامساعد بر رفتارهاي اجتماعي افراد استفاده شده است. جامعه آماري اين تحقيق جمعيت 15 تا 65 سال ساكن در محلات تهران است. محلات تهران با توجه به سه شاخص وضعيت اقتصادي، سواد زنان و مهاجرت، به سه دسته مساعد، نيمه‌مساعد و نا‌مساعد تقسيم و از هر دسته 10 محله به‌طور تصادفي انتخاب شده است. اطلاعات اين پيمايش با استفاده از تكنيك پرسش‌نامه از بين 450 نفر از ساكنان اين محلات جمع‌آوري شده است. نتايج تحليل واريانس بيانگر وجود تفاوت در ميزان سرمايه ‌اجتماعي عيني و ذهني افراد در محلات مختلف بوده است. به‌گونه‌اي كه در محلات مساعد در مقايسه با محلات نامساعد، شبكه روابط افراد گسترده‌تر، ميزان آگاهي، مشاركت، حمايت‌هاي اجتماعي و همياري ايشان هم بيشتر بوده است، اگرچه ميزان اعتماد در محلات نامساعد بالاتر گزارش شده است. در نهايت، يافته‌هاي تحقيق داعيه نظريه‌‌هاي يادشده را مبني بر محدودبودن منابع و فرصت‌‌‌ها در محلات نامساعد نسبت به محلات مساعد درباره سرمايه ‌اجتماعي تاييد مي‌‌كند.

This research is an endeavor to study social capital in advantaged and disadvantaged neighborhoods of Tehran and compare dimensions of social capital, objective and subjective, and its components such as social support, relationships, participation, consciousness, reciprocity and social trust in these neighborhoods. To do this, we used the theory of social capital and the literature related to the impact of neighborhood factors, especially Wilson, Harding and Tourney’s views regarding the effects of disadvantage neighborhoods on individuals’ social behaviors. The research population consists of individuals aged 15 to 65 years old who are inhabitants of Tehran’s different neighborhoods. The neighborhoods are divided to advantaged, semi advantaged and disadvantaged based on their economic condition, women’s literacy rate and emigration. Then 10 neighborhoods from each group are randomly chosen. The study data are gathered using a questionnaire and interviews with 450 inhabitants of these neighborhoods. The results of this study demonstrate that means of individual’s objective and subjective social capital is different among Tehran’s neighborhoods. In comparison, the size of networks and the level of social support, participation, reciprocity and social consciousness in disadvantaged neighborhoods are smaller and lower than advantaged neighborhoods. While the level of social trust in disadvantaged neighborhoods is higher than advantaged neighborhoods. Overall, the research findings are in accordance with the existing theories regarding the limitation of resources and opportunities for social capital in disadvantaged neighborhoods compared to advantaged ones.