حضور پارتيان در مناطق جنوبي خليج فارس (شرق و جنوب شرق شبه جزيره ي عربستان) بر اساس مدارك باستان شناختي به دست آمده از محوطه هاي پارتي سواحل جنوبي خليج فارس

Parthian Presence in the Southern Regions of the Persian Gulf

هرچند ارتباط بين شرق و جنوب شرق عربستان با مناطق مختلف ايران پيش از دوره ي ساساني به خوبي دانسته نمي شود و مدارك نوشتاري اندكي از اين دوره باقي مانده، اما شمار فراوان مدارك باستان شناختي به دست آمده از اين منطقه و شمار اندك مدارك نوشتاري باقي مانده نشان مي دهد كه اين ناحيه در اين دوره ارتباطات بسيار نزديكي با ايران داشته و تحت كنترل قانوني و رسمي پارتيان بوده است.هدف اصلي اين تحقيق مطالعه ي مواد فرهنگي باستان شناختي به دست آمده از محوطه هاي اشكاني شرق و جنوب شرق عربستان است كه اين ارتباط نزديك را ثابت مي كنند. با مطالعه ي اين مواد دانش ما از برهم‌كنش‌هاي بين اين منطقه و سواحل شمالي خليج فارس در اين دوران بيشتر مي شود. سفال از جمله مهم‌ترين مواد فرهنگي است كه ارتباط تنگاتنگ بين محوطه هاي سواحل جنوبي با سواحل شمالي خليج فارس را نشان مي دهد. سفال فراوان ترين مدركي است كه ارتباط بين سواحل جنوبي خليج فارس و مناطق مختلف ايران را در دوره ي پارت و ساساني نشان مي دهد، به خصوص نمونه هاي شاخصي كه مشابه آنها را به راحتي مي توان از ايران معرفي كرد. از جمله مي توان به سفال گونه ي لعاب دار، منقوش يك رنگ و دو رنگ، لوندو، پوست تخم مرغي، لوندو و سياه خشن اشاره كرد. به غير از سفال، مواد فرهنگي ديگري مانند سكه، اشياي فلزي، شيشه، پيكره و معماري و كتيبه هاي به خط آرامي كه نشان دهنده ي ارتباط نزديك بين سواحل جنوبي و شمالي خليج فارس است از شماري از محوطه هاي اشكاني شرق و جنوب شرق عربستان به دست آمده است.

Despite the lack of a clear understanding of the relationships of eastern and southeastern Arabia with different Iranian regions during pre-Sassanian era and the paucity of written evidence from this period, the huge corpus of archaeological evidence obtained from this region and the few available historical documents show that the region maintained close contacts with Iran and was under legal and formal control of the Parthians. As its main objective, the present work seeks to analyze the archaeological material from the Parthian sites in eastern and southeastern Arabia that corroborate these contacts. Pottery is among the major material that reflects the close ties that existed between sites in the southern and northern regions of the Persian Gulf. Pottery sherds are the most frequent evidence that support relationship between southern shores of the Persian Gulf and different regions of Iran during Sassanian and Parthian periods, in particular diagnostic examples that are widely known from Iranian sites. Of particular related examples are glazed, monochrome and bichrome painted, Londo, eggshell, and coarse black types. Apart from pottery, other categories of the material culture such as coins, metal objects, glasses, statuettes, architecture, and Aramian inscriptions are now available from a number of Parthian sites in eastern and southeastern Arabia to prove the close contacts of the northern and southern coasts of the Persian Gulf.