پياده سازي الگوريتم هاي فازي مبتني بر GIS در الگوهاي نوين برنامه ريزي براي تهيه برنامه گسترش كالبدي مناسب شهرهاي ميانه جمعيتي ايران: نمونه موردي شهر خرم دره

گسترش روزافزون شهرها، رشد بي رويه جمعيت و افزايش مهاجرت به شهرها لزوم هدايت آگاهانه و سازماندهي فضايي را دو چندان نموده است. بسياري از شهرهاي امروز در گذشته مراكز روستايي با هسته كشاورزي بوده اند. اين مراكز در طول زمان رشد كرده و با جذب جمعيت به شهر تبديل شده اند. اكنون كشور با شهرهايي مواجه است كه با گسترش كالبدي خود در حال تخريب و از بين بردن باغها و اراضي كشاورزي پيرامون خود مي باشد. نگاهي به آمار شهرنشيني در ايران و رشد آن در پنج دهه اخير نشان مي دهد كه علي رغم آگاهي از اثرات محيطي نامطلوب گسترش‌هاي شهري توسعه هاي شهري به شدت ادامه دارد، هر چند اين واقعيت را نيز بايد قبول كرد كه اين گسترش با توجه به افزوني تعداد جمعيت شهرها امري اجتناب ناپذير است ولي بعضا مشاهده شده كه مكان گزيني اراضي مناسب توسعه شهري فاقد پشتوانه هاي علمي و فني است و بيشتر تحت تاثير سياستهاي مقطعي ، مي باشد. در اين ميان برنامه ريزي شهري وظيفه دارد با هدايت و نظارت آگاهانه به شهر،‌ اثرات مخرب اين گسترش را به حداقل برساند. برنامه ريزي شهري براي تصميم سازي چنين مواردي به استفاده از ابزارها و روش هاي مناسب نياز دارد. منطق فازي با ارايه گروهي از پاسخ ها با مزيت نسبي - به جاي ارايه جواب در دو گزينه درست و نادرست- امكانات بيشتري را براي تصميم گيري برنامه ريز فراهم مي كند. براي استفاده از اين روش و پياده سازي مكاني آن، GIS يك ابزار توانمند است كه مي توان از آن بهره برد. اين مقاله، براي پاسخگويي به نياز گسترده بسياري از شهرهاي ايران براي گسترش كالبدي، مجموعه‌اي از عوامل تاثيرگذار در گسترش شهر و جهت‌دهي به آن تدوين نموده و بر اساس اصول برنامه ريزي ساختاري- راهبردي و با استفاده از نرم افزارهاي GIS ، بر اساس منطق فازي اقدام به مدلسازي كرده و يك مدل فضايي را براي گسترش شهري كه داراي ويژگيهاي سيستمهاي حامي تصميم گيري باشد، به دست آورده است. اين مدل فضايي براي شهر مورد مطالعه (خرمدره) اجرا گرديده و نتايج آن در قالب طيفي از اراضي مناسب براي توسعه هاي شهري به دست آمد. ساخت اين مدل، يكي از قابليت‌هاي GIS در ساخت مدلهاي تصميم سازي مكاني و پشتيباني از تصميمات برنامه ريزي شهري است.