افزايش ضريب غني شدگي آرسنيك، روي و مس دررسوبات بستر زاينده رود اصفهان

Industries effect in enrichment of As, Cu and Zn in Zayanderoud river sediments

رودخانه زاينده رود با طول 420 كيلومتر و امتداد تقريباً شرقي- غربي از مهمترين رودخانه هاي ايران محسوب مي شود كه در استان اصفهان و چهارمحال بختياري جريان دارد. به دليل اهميت اين رودخانه از نظر كاربردهاي متعدد آن و همين طور قرار گرفتن رودخانه در مسير تخليه پساب كارخانجات مختلف، بررسي اين رودخانه از نظر آلودگي به تعدادي از عناصر سنگين و آگاهي از ميزان تجمع و تاثيرات عناصر سنگين در رسوبات رودخانه اهميت حياتي دارد. به همين منظور در فاصله اصفهان تا باغ بهادران كه بيشترين تجمع صنايع موجود است، تعداد 12 نمونه به روش استاندارد از رسوبات سطحي رودخانه در آذرماه 1388 برداشته شد و پس از آماده سازي تحت تاثير آناليز ICP-MS قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه تغييرات غلظت فلزات سنگين در رسوبات رودخانه زاينده رود بسيار متغير بوده و بيشترين مقادير مربوط به نمونه هايي است كه بعد از ورود زهكش ذوب آهن، باغ بهادران، زرين شهر و پل فلاورجان برداشته شده بودند. براي مطالعه شدت تاثير عوامل و فرآيندهاي انساني و تفكيك آن از عوامل طبيعي و زمين شناسي ايستگاه پل زمان خان به عنوان ايستگاه شاهد انتخاب و ضريب غني شدگي فلزات سنگين نسبت به اين ايستگاه محاسبه شدند. نتايج نشان داد كه رسوبات برداشت شده از رودخانه نسبت به عناصري مانند Cu, Ni, Cr, Mn, Fe, Zn, As و ... ضرايب غني شدگي بالايي دارند. همچنين جهت تعيين ميزان آلودگي محيط، ضريب زمين انباشتگي به روش مولر در ايستگاه هاي نمونه برداري تعيين و مشخص شد كه با نزديك شدن به محدوده شهر اصفهان ميزان آلودگي نسبت به اين عناصر افزايش مي يابد و ايستگاه پل غدير در محدوده شديداً آلوده قرار مي گيرد.

Zayanderoud river, located in Isfahan and Charmohale bakhtiyary provinces with a length of about 420 kms flowing from west to east, is one of the most important rivers of Iran.The river is very important because of its various applications of its water. Many heavy industries, discharge their waste water into the river, therefore, investigating river’s water in terms of heavy metals pollution and understanding aggregation and changes of heavy metals in river’s water and sediments is of vital importance. For this reason, between Isfahan to baghbahadoran that exist maximum of industries, 12 samples were taken from surface sediments in autumn of of 2009, these samples after providing analyzed by ICP-MS method. The results showed that concentration of heavy metals in zayanderoud river is very changeable, and the maximum amount was related to samples were taken from zovb-e-ahan, baghbahadoran, zarinshahr bridge and falavarjan bridge stations. In order to study the effects of Variables such as human and natural factores, the zamankhan station was selected as the standard station and calculated enrichment coefficient of heavy metals with regard to this station. Results showed that sediment regarding elements such as, As, Zn, Fe, Mn, Cr, Ni, Cu, … have high enrichment coefficient. Meanwhile to determine the rate of environmental pollution, geoaccumulation index in sampling stations were calculated, this index showed that the more we get near to Isfahan, the more pollution we face with in these substantces (is observed), and it is greatly seen in Ghadir station.