اختلاف رويكرد تاويلي نزد صوفيه و اسماعيليه

The Discrepancy of the Interpretive Approach in Sufism and Ismailiya

صوفيان و اسماعيليان، دو خيزش اجتماعي در تاريخ ايران و اسلام، ويژگي فكري مشتركي دارند و آن نگرش تاويلي و درك باطني آن‌هاست. با نگاهي به تاويلات اين دو گروه، مي‌توان هم در عرصه نظر و هم در عرصه روش به تفاوت‌هايي دست يافت. در حوزه نظر، بنيان‌هاي انديشه اسماعيليه مبتني‌بر درك عقلي است، درحالي‌كه، بينش صوفيان و عارفان بر درك شهودي استوار است. همچنين، اسماعيليه تاويلاتشان براساس تعليم امام است، اما تاويلات صوفيه مبتني‌بر تجربه شخصي و درك لحظه‌اي است. در حوزه روش تاويل، نگرش صوفيه به جهان پيرامون براساس دل و نگرش شهودي است. بنابراين، به‌نظر مي‌رسد تاويلات آنان متغير است؛ زيرا دل حالات متعددي را تجربه مي‌كند؛ درحالي‌كه اسماعيليه، مانند صوفيه، به جهان هستي نمي‌نگرند تا تاويلي بسته به حالات خويش عرضه كنند. همچنين، اسماعيليه، با پيش‌فرض‌هاي خاص خود، دست به تاويل متن مي‌زنند. ازاين‌رو، تاويلات آنان به دانش هرمنوتيك نزديك مي‌شود؛ اين درحالي است كه صوفيه، در جريان تاويل، علايق خود را دخالت نمي‌دهد، بلكه منتظر وقت مي‌ماند. ازطرفي، تاويلات صوفيه مبتني‌بر درك زبان‌شناسانه است، درحالي‌كه اسماعيليه چون براساس دانش هرمنوتيك به متن مي‌نگرند، تاويلاتشان زبان‌شناسانه نيست.

Sufis and Ismailians are two social upheavals which share a common feature in thought that is interpretive attitude and profound inward understanding . Considering the interpretations of these two groups one can find discrepancies in both arenas of theory and practice.in theory, the fundamentals of thought of Ismailiya are based on rational understanding whereas the perspicacity of sufis and mystics is based on conceptual understanding. More over, ismailians believe that their interpretations are based on imam s teaching while sufis interpretations are based on personal experience and immediate underatanding. In practice, Sufism view towards the world is based on heart and conceptual attitude. So it seems that their interpretations are in a state of flux, because heart experiences different states. Ismailiya, though, does not look at the cosmos, as sufis do, in a way which gives a narrow interpretation to its states. Besides, ismailiya interprets the text with its own specific presuppositions. So their interpretations approach hermeneutics while Sufism does not involve its personal interests in the process of interpretation but waits for the time. On the one hand. Sufism interpretations are based on linguistic understanding. On the other hand, as ismailiya looks at text employinghermeneutics, its interpretation is not linguistics.