تاثير خصوصيات شيميايي و كاني شناسي مارن ها بر اشكال مختلف فرسايش در جنوب استان گيلان

Effects of chemical and mineralogical properties of marls on different erosion types in the south of Guilan province

اين تحقيق به منظور بررسي اثر ويژگي هاي شيميايي خاك و كاني هاي رس بر اشكال مختلف فرسايش از منجيل تا گيلوان در استان گيلان، روي تشكيلات مارني صورت گرفت. بعد از بررسي نقشه هاي زمين شناسي و مطالعات صحرايي، از نقاط مورد نظر به صورت كاملاً تصادفي نمونه برداري شد. از اشكال مختلف فرسايش شامل صفحه اي، شياري، آبكندي و هزاردره اي، در مجموع 48 نمونه تهيه و مختصات محل نمونه برداري ها با سيستم موقعيت ياب جهاني تعيين شد. از مواد مادري منطقه نيز نمونه برداري به عمل آمد. سپس، متغيرهاي شيميايي اندازه گيري شدند. تعداد 8 نمونه از خاك ها و 2 نمونه از ماده مادري، جهت آزمايش هاي كاني شناسي، آماده سازي شد. به منظور مقايسه ميانگين متغيرهاي شيميايي در اشكال مختلف فرسايش، از آزمون دانكن استفاده شد. نتايج آزمون آماري نشان داد كه مقادير هدايت الكتريكي و يون سديم داراي تفاوت معني دار بين همه اشكال فرسايش مي باشند. در حالي كه در مورد ساير متغيرها يا اختلاف معني دار بين هيچ يك از اشكال فرسايشي مشاهده نشد يا فقط برخي از اشكال با هم اختلاف معني داري داشت. به عبارتي اين متغيرها تاثير چنداني در شكل و نوع فرسايش ندارند. نتايج آزمايشات كاني شناسي هم، نشان دهنده حضور كاني هاي 2:1 اسمكتايتي در آبكندها و هزاردره هاست، درصورتي كه در فرسايش هاي شياري و صفحه اي،كاني هاي اسمكتايتي مشاهده نشد. با بررسي هاي آماري، مشخص شد كه سديم مهم ترين فاكتور شيميايي است كه تنوع و شدت فرسايش را كنترل كرده است.

Marls in arid climates, are high erodeable regions that produce sediments. Erosional processes in marls are too active, especially in marl hillslopes, because of low amount of permeability and lack of vegetation cover. However, different erosional forms, particularly, badland erosion is one of the distinctive properties in marly lands. This research was conducted to study chemical and mineralogical properties effect on soil erosion froms in southern Guilan province. After field surveying, Soil samples taken from different erosional forms including sheet, rill, gully, badland and their parent materials. 12 samples from surface layer of each erosional form (48 samples, totally) selected. Then, chemical parameters such as, Electrical Conductivity, exchangeable and soluble cations, organic carbon, calcium carbonate, gypsum, Cation Exchangeable Capacity, and anions, were determined. 8 samples from marly soils and 2 samples from parent material prepared for X-Ray tests, too. Means of chemical parameters in different erosional forms compared with Duncan test. Statistical analysis showed that amounts of Electrical Conductivity and sodium ions had significant difference between all forms of erosion. While, other parameters, have no significant difference between all erosional forms. On the other hand, these parameters haven’t important role on erosion form and severness. Furthermore, XRD patterns of the clay fraction from surface layers showed smectitic presence in gullies and badlands. Whereas, there weren’t any expansible minerals in rill and sheet erosion. With respect to statistical results and X-Ray tests, this fact concluded sodium ions and smectitic clay minerals are the most important factors that control severness and form of erosion.