مطالعه روند تغييرات تبخير از تشت در گستره اقليمي ايران

Trend analysis of pan evaporation in different climates of Iran

هدف از انجام اين تحقيق، بررسي روند تغييرات تبخير از تشت در مقياس زماني سالانه و فصلي در 14 ايستگاه سينوپتيك ايران با استفاده از روش هاي پارامتري و ناپارامتري مي باشد. ابتدا داده هاي موجود توسط آزمون كولموگروف اسميرنوف مورد آناليز قرار گرفت و مشخص گرديد كه توزيع داده ها نرمال است. سپس دو آزمون من- كندال و ضريپ اسپيرمن كه جز روش هاي ناپارامتري به شمار مي روند و دو روش تحليل رگرسيون و ضريب پيرسون كه جز روش هاي پارامتري مي باشد جهت تحليل روند داده هاي تبخير از تشت به كار گرفته شدند.14 ايستگاه در بازه زماني 2005-1985 انتحاب و چهار آزمون فوق بر روي آنها اعمال گرديد. نتايج روند يابي با آزمون من-كندال نشان مي دهد كه در سري سالانه 5/21 درصد، در سري بهار و تابستان هفت درصد از ايستگاه ها داراي روند افزايشي بودند همچنين در فصل تابستان 50 درصد، بهار 43 درصد، پاييز 14 درصد و سالانه 5/21 درصد از ايستگاه هاي مورد مطالعه داراي روند كاهشي بودند. بر اساس روش ضريب همبستگي پيرسون در سري سالانه 5/28 درصد، در فصول بهار و تابستان هفت درصد از ايستگاه هاي مورد مطالعه داراي روند افزايشي بودند همچنين در سري سالانه 5/21 درصد، بهار 43 درصد، تابستان50 درصد و پاييز 14 درصد از ايستگاه ها داراي روند كاهشي بودند. در اين تحقيق مشخص گرديد در سري زماني تابستان 57 درصد از ايستگاه هاي مورد مطالعه بر اساس روش من- كندال، روش اسپيرمن و روش پيرسون داراي روند بوده اند. در مجموع روند كاهشي تبخير از تشت بيشتر از روند افزايشي تبخير از تشت مي باشد. نتايج مطالعه حاضر نشان مي دهد عليرغم افزايش دما در اكثر مناطق، كاهش تبخير از تشت يا پديده تناقض تبخير در ايران نيز اتفاق افتاده است. اين كاهش تبخير از تشت با توجه به اقليم خشك و نيمه خشك ايران در مطالعات منابع آب و هواشناسي حايز اهميت است.

The purpose of this study was to assess changes in pan evaporation over the period 1985-2005 in a network consisting of 14 synoptic stations of Iran using parametric and non-parametric methods. All seasonal and annual series have been checked for normality with the Kolmogorov-Smirnov test. Time trends of this variable were analyzed using parametric and non-parametric techniques (Pearson correlation coefficient, least square linear regression, Mann-Kendall and rho-Spearman correlation coefficient).The results showed that based on the Mann-Kendall test, 21.5 % of annual series, 7% of Summer and Spring series had an increasing trend. Besides, 50% of Summer series, 43% of Spring series, 14% of autumn series and 21.5 % of annual series showed a decreasing trend. Based on Pearson correlation coefficient, 28.5 % of annual series, 7% of Summer and Spring series had an increasing trend. Similarly, in 21.5% of annual series, 43% of Spring series, 50% of Summer series and 14 % of annual series a decreasing trend was observed. The study indicated, 57% of summer series have significant series using Mann-Kendall, rho-Spearman correlation coefficient and Pearson correlation coefficient. In general, decreasing series were more than increasing ones. Despite of slightly increasing temperature trend previously reported in different regions of the country, results of this study showed that evaporation paradox does exist in different climates of Iran also. These reduced values of pan evaporation, as a key element in arid and semi arid climates of Iran, would have a significant effect in hydro-meteorological studies.