آيا سياستهاي غيرقيمتي نقش مهمي در تفاوت عملكرد بانكها در نظام بانكي ايران داشته اند؟

Do non-pricing strategies have important role in banksʹʹ differential performance in Iranian banking system?

آيا سياست‏هاي غيرقيمتي نقش مهمي در تفاوت عملكرد بانك‏ها در نظام بانكي ايران داشته‌اند؟ دكتر حميد كردبچه* و سميه جهان‏مهين** تاريخ دريافت: 1 دي 1388 تاريخ پذيرش:23 آذر 1389 بنگاه‌ها از سياست‌هاي غيرقيمتي براي افزايش فروش، گسترش سهم بازار و حفظ و جذب مشتريان استفاده مي‌كنند. اين سياست‌ها به مجموعه روش‌هايي گفته مي‌شود كه شامل تغيير قيمت‌ها نباشند. نظر به اينكه بانك‌ها اغلب در استفاده از سياست‌هاي قيمتي به‌شدت محدود هستند، سياست‌هاي غيرقيمتي براي آنها از اهميت خاصي برخوردار است. بخش بانكي ايران به‏تازگي تحولات ساختاري از طريق ايجاد بانك‌هاي خصوصي و خصوصي‌سازي بانك‌هاي تجاري دولتي را تجربه كرده است. اين اصلاحات باعث افزايش رقابت بين بانك‌ها شده است. ازاين‌رو، بانك‌هاي تجاري به‌منظور افزايش سهم خود در بازار از سياست‌هاي متفاوتي استفاده مي‌كنند. به‌دليل تنظيم و تثبيت نرخ‌هاي سود وام‌ها و سپرده‌ها توسط بانك مركزي، سياست‌هاي غيرقيمتي اهميت و اولويت بيشتري يافته‏اند. اين مقاله به‌عنوان يك مطالعه پيشگام تلاش كرده است اثر چنين سياست‌هايي را بر عملكرد بانك‌هاي ايران با استفاده از يك نمونه شامل 12 بانك تجاري طي دوره 1386-1381 بررسي كند. بدين منظور رويكرد مرزي تك‏مرحله‌اي داده‌هاي تركيبي استفاده شده است. اين رويكرد امكان محاسبه كارايي در سطح بنگاه و عوامل ناكارايي را به‌طور هم‏زمان فراهم مي‌كند. همچنين به‌منظور بررسي سازگاري روش‌ها و كنترل نتايج، روش كارايي‌ برتر نيز مورد استفاده قرار گرفته است. در تخمين اين مدل‌ها، به‌منظوركنترل اثر ساير عوامل موثر بر عملكرد بانك‌ها مانند ساختار مالكيت، تجربه بانك، ريسك عملكرد و تمركز بازار، اين متغيرها نيز در مدل لحاظ شده‌اند. نتايج اين مطالعه نشان مي‌دهند كه صرف‌نظر از روش مورد استفاده سياست‌هاي غيرقيمتي مانند تمايز توليد، تبليغات و بانكداري الكترونيك باعث بهبود عملكرد بانك‌ها در نمونه مورد بررسي شده است. طبقه‌بندي JEL: G21, C02, C23 كليدواژه‏ها: بانك، استراتژي‏هاي غيرقيمتي، تمايز توليد، شدت تبليغات، بانكداري الكترونيك، كارايي فني، مدل يك‏مرحله‌اي داده‌هاي تركيبي مرزي تصادفي، مدل كارايي برتر.

Do non-pricing strategies have important role in banksʹ differential performance in Iranian banking system? Hamid Kurd Bache Somaye Jahan Mahin Received: 23 Sep 2009 Accepted: 14 Sep 2010 Non-Pricing strategies are used by firms to increase sales, expand market share, retain existing and attract new customers. These are methods and techniques that don’t involve a change in the price of the product. The non-pricing strategies are more important for banks, because they are restricted in using of them. Iranian banking system has recently experienced a structural change through authorizing the establishing private banks as well as recapitalization and partial privatization of the existing commercial banks. This reform has led to more competition among banks. Therefore, the banks are seeking different strategies to spread their role in the market. Due to the policies of the central bank in setting up the same rates of deposit and loan interests for all the banks, the non-price strategies have been most importance and priority. This paper attempts to investigate the impacts of such strategies on Iranian banksʹ performance using a sample of 12 commercial banks in the period of 2002-2007. We used a single-stage frontier approach. This model allows estimating firm level efficiency and the sources of inefficiency simultaneously. A super efficiency model has also been used for the sake of consistency and cross checking of the results. In order to control the effects of other determinant factors of banksʹ performance such as ownership status, experience, risk and market concentration, these factors are also included in the models. The results indicate that regardless of the method used, the non-pricing strategies such as difference in products, advertising and electronic banking have improved performance of the banks over the studied sample. JEL Classification: G21, C02, C23 Keywords: Bank, Non-Pricing strategies, Product differentiation, Advertising, Electronic banking, Single-stage frontier approach and super efficiency;