واكاوي آرا تربيتي فارابي موسس فلسفه اسلامي

Analysis of Educational ideas of Farabi, the Founder of Islamic Philosophy

تعليم و تربيت يكي از اساسي‌ترين فعاليت‌هايي است كه همواره در زمره مسايل فلسفي مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. در ميان فلاسفه بزرگ تعليم و تربيت كساني هستند كه به اين فرايند مهم از نظر، معنا و مفهوم، اهداف و اصول، روش‌ها و ضرورت آن به گونه‌اي جامع نگريسته‌اند. از جمله اين فلاسفه بزرگ، فارابي ملقب به معلم ثاني، پدر فلسفه اسلامي است كه در اين پژوهش به بررسي آرا و ديدگاه‌هاي تربيتي وي پرداخته شده است. براي دستيابي به اين مهم، از روش پژوهش تحليل محتواي كيفي استفاده شد. اطلاعات با استفاده از روش كتابخانه‌اي جمع‌آوري و با به كارگيري نظام مقوله بندي قياسي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج به دست آمده بيانگر آن است كه فارابي هدف خلقت را دستيابي به كمال و سعادت انسان مي‌داند. سعادت جز از طريق كسب فضايل و تعليم و تربيت امكان پذير نيست. در نتيجه اين مربي بزرگ، تعليم و تربيت را امري اساسي و محوري دانسته، در فرايند تعليم و تربيت افراد، براي اراده و اختيار انسان از سويي و جامعه از سوي ديگر نقش به سزايي قايل است. همچنين فارابي بر اين عقيده است كه روان و روح بايد انسان را به سوي شناخت حقيقت و زيبايي سوق دهد و هدف نهايي تعليم و تربيت را رسيدن به ايده نيك و شناخت خدا مي‌داند. ديدگاه اين مربي در ارتباط با استلزامات تربيتي اين است كه فارابي اهداف تعليم و تربيت را شامل اهداف جسماني، ذوقي، اخلاقي، عقلاني و اجتماعي مي‌داند. محتواي درس از نظر او اين گونه است كه فرد را به شناخت خدا و قرب الهي، ايمان به او و پيروي از دستوراتش هدايت كند، سپس به شناخت خود فرد، به عنوان مخلوق و معلول پروردگار بپردازد. همچنين فارابي در روش تدريس به دو روش برهاني و اقناعي توجه دارد.

Education has always been one of the greatest philosophical issues ever discussed. Among the great philosophers of education, there are ones who have comprehensively considered impression, objectives, principles, methods and the necessity of this important process. One of these great philosophers is Farabi who is named the second teacher and known as the father of Islamic philosophy. This study reviews and compares his educational views and opinions. To achieve this important goal, the research method of qualitative content analysis has been used. Information was collected by using a library method and then was analyzed through applying the inductive categorization system. Results indicate that Farabi considers the purpose of creation to achieve perfection and bliss. Bliss is not possible unless through acquisition of excellences education. Consequently, this great mentor regards the education as an essential core issue and in the process of educating the people. He considers an important role for both the societyʹs and the humankind’s will and choice. In addition, Farabi believes that the humanʹs soul and sprit should be directed to cognition of truth and beauty, so they view the ultimate purpose of education in gaining the good idea and knowing the God. In connection with the educational implications, the viewpoint of this teacher is that he believes education goals including physical, chimerical, moral, intellectual and social objectives... From Farabi viewpoint, the course content directs the human towards cognition of God, closeness to God, trust in him, follow his instructions and then leads to cognition of the human himself as the Godʹs creature and caused. On the teaching approach, Farabi focuses on the two persuasive and argumentative methods.