اثر آللوپاتي گونه مهاجم اسپند (Peganum harmala L.) در مراحل مختلف فنولوژي برگونه چاودار كوهي (Secale montanum Guss.)

The allelopathic effect of an invador species (Peganum harmala L.) on Secale montanum Guss in different stages of phenology

آللوكميكال‌هاي گونه‌هاي بستر مناطق بحراني اكوسيستم‌هاي مرتعي، كه اسپند مهم‎ترين آن‌هاست، ممكن است اثر منفي بر جوانه‌زني و رشد گونه‌هاي اصلاح مراتع در پروژه‌هاي مرتع‌كاري داشته باشند. با توجه به حساسيت نسبي گونه‌هاي گياهي به اين مواد به عنوان افقي اميد بخش در اين زمينه، تحقيق حاضر به منظور تعيين توان آللوپاتي گياه اسپند (Peganum harmala L.) بر گونه‎ي مهم اصلاح مرتعي چاودار كوهي (Secale montanum)، انجام شد. اثر نسبت‌هاي پودري مخلوط با ماسه شسته در واحد آزمايشي گلدان (در پنج سطح 0 ، 5، 10 ،15 و 20 درصد) از دو اندام (هوايي و زيرزميني) و سه مرحله‎ي فنولوژي (رويشي، گل‎دهي و بذردهي) اسپند بر شاخص‌هاي جوانه‌زني (سرعت و درصد) و رشد (طول ريشه و ساقه) چاودار كوهي در قالب طرح آماري فاكتوريل با طرح پايه كامل تصادفي با سه تكرار بررسي شد. همچنن آزمايش ديگري (از ديدگاه اكوسيستمي) جهت مشاهده اثر خاك محيط رويشگاه، بر متغير‌هاي وابسته گونه اصلاحي، در قالب طرح آماري كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. نتايج نشان داد كه اثر بازدارندگي مرحله‎ي گل‎دهي و رويشي گياه اسپند بر سرعت جوانه‌زني، درصد جوانه‌زني و رشد ساقه بيش‎تر از مرحله‎ي بذردهي آن بود و تفاوتي معني‌دار در اثرگذاري مواد آللوكميكال اين دو مرحله بر رشد ريشه با يكديگر مشاهده نشد. اثر بازدارندگي مواد اندام هوايي بر همه‎ي متغير‌ها در مقايسه با اندام زيرزميني آن قوي بود و اختلاف در نيروي بازدارندگي اين دو اندام با افزايش نسبت‌هاي پودري براي متغير‌هاي مذكور ملموس‌تر شد. با توجه به حساس بودن متغير سرعت جوانه‌زني علي رغم ساير متغير‌هاي مورد بررسي از نتايج خاك محيط رويشگاه تحقيق حاضر، كشت پاييزه چاودار كوهي در پروژه‌هاي اصلاح و احيا اسپند زار‌ها، در مناطق با زمستان‌هاي سرد و بهار‌هاي نامساعد به منظور رفع تاخير در جوانه‌زني، پيشنهاد مي‌شود.

Allelochemicals of bed species in critical regions of rangelands as Peganum harmala L. may probably have negative effects on germination and growth indexes of improving rangeland species. Considering different responses of some plants to this materials, this research was conducted in order to determine allelopathic potentiality of Peganum harmala L. on an improving rangeland species (Secale montanum). The effects of different proportion of powders mixed with fine sand in pot unit (in 5 levels as 0, 5, 10, 15 and 20%) of two parts (aerial and underground) and three phenological stages (vegetative, flowering and seeding) of Peganum harmala L. were investigated on speed germination, percentage germination, root length and stem length of Secale montanum in factorial design with 3 replication. Another experiment (with ecosystemic consider) was done for determinig the effects of natural habitate soil in rondom design with 3 replication. The results showed that allelopathic effects of vegatative and flowering stage allelochemicals on speed germination, percentage germination and stem length of Secale montanum were more than seeding stage and there was not any Significant difference between these two stage with regard to root length. The allelopathic effect of aerial parts was more than underground parts and the differences in allelopathic property of these parts were severe with increasing propertion powder. Because of negative response speed germination, in spite of other variables to habitate soil effects, we recommended autumn tilling of Secale montanum, in order to compensate delayed germination in regions with cool winter and unsuitable spring conditions.