وحدت نفس از نظر ابن‌سينا و توماس آكوييني

Unity of Soul to Avicenna and Thomas Aquinas

مساله كثرت يا وحدت نفس انساني از جمله مسايلي است كه خاستگاه آن در آثار دو فيلسوف بزرگ يونان، افلاطون و ارسطو يافت مي‌شود. افلاطون كه با دو نگرش متفاوت به بررسي موضوع مي‌پردازد در نهايت كثرت نفس را مي‌پذيرد و ارسطو كه قسمت‌پذيري و تكثر نفس را غير منطقي مي‌بيند به دنبال نقد نظر افلاطون، سرانجام نظر خود را مبني بر وحدت نفس اعلام مي‌دارد. ارايه تقسيمي ثنايي از نحوه وجود نفس ناگزير فلاسفه را به سمت پذيرش يك نظر و رد نظر مقابل سوق مي‌دهد. بدين لحاظ دو فيلسوف مشايي عالم اسلام و مسيحيت يعني ابن‌سينا و توماس آكوييني به نظريه وحدت نفس متمايل مي‌شوند با اين تفاوت كه موضع ابن‌سينا به دليل ارايه نظريه‌اي به ظاهر متناقض نيازمند تحليل است، تناقضي كه ناشي از تاكيد مكرر بر وحدت نفس انساني از يك سو و اسناد افعال انسان به سه نفس از سوي ديگر است و با تحليل ديدگاه او در دو مقام تعريف و تحقق (ماهيت و وجود) قابل رفع است؛ اما آكوييني كه با صراحت و حساسيت بيشتري نسبت به ابن‌سينا به بررسي مساله مي‌پردازد، ضمن نقد آرا مخالف از جمله راي افلاطون، با ارايه ادله متعددي برتري نظر ارسطو بر افلاطون را مدلل مي‌سازد.

The question of plurality or unity of human soul is among the topics which basically originate from Platoʹs and Aristotleʹs works. Plato considers the subject from two approaches and finally accepts the plurality whereas Aristotle deems it unreasonable to reckon the soul to be plural and divisible and consequently admits the unity of the soul. Regarding these two theories (i.e. the unity of the human soul and the plurality of it), the philosophers have to either confirmed one theory and reject the other at the same time. Therefore the two Peripatetic Islamic and Christian philosophers, Avicenna and Thomas Aquinas are inclines toward the “unity of soul “theory. The difference of these two philosophers is in that Avicenna’s requires clarifications due to some conflicting aspects in his theory. This conflict arises from the repeatedly emphasis on soul unity on one hand and in the meantime attribution of human activities to three other souls. To integrate these evidently clashing points it is possible to set forth two status namely “definition and realization” (essence and existence). Aquinas assesses the subject more rigorously and in more detail comparing to Avicenna and while considering different views including Plato’s, proves the dominance of Aristotleʹs theory over Plato’s.