نقش انرژي هسته‌اي در تغيير وزن ژيوپليتيكي ايران (با تاكيد بر منطقه خليج فارس)

The Role of Nuclear Energy in changing the Geopolitical Weight’ of Iran (With an emphasis on Persian Gulf Region)

قدرت ملي، به‌عنوان مفهومي ژيوپليتيكي، برايند توانايي‌ها و مقدورات يك كشور است كه بر‌گرفته از وزن ژيوپليتيكي آن است. تامين امنيت ملي و قدرت چانه‌زني هر دولت در عرصه بين‌المللي هم ناشي از مولفه‌هاي قدرت ملي و وزن ژيوپليتيكي آن دولت است. افزايش اين مقوله‌ها در گسترش مرزهاي ژيوپليتيكي موثرند. مرز ژيوپليتيكي حوزه‌هاي نفوذ كشور متروپل است كه مرزهاي سياسي كشور را دربرمي‌گيرد و تابعي از الگوي رقابت بازيگران در فضاي جغرافيايي است. بازيگران سعي بر انبساط فضايي- جغرافيايي قلمرو ژيوپليتيكي و يا پيشروي مرز ژيوپليتيكي خود دارند و درمقابل، تلاش مي‌كنند تا قلمرو ژيوپليتيكي ديگران، به‌ويژه رقيبان منقبض و محدود شود و مرز ژيوپليتيكي آن‌ها پسروي كند. از مولفه‌هاي تاثيرگذار در توليد قدرت و افزايش وزن ژيوپليتيكي، انرژي هسته‌اي است. دسترسي به انرژي هسته‌اي، به‌عنوان يك پارادايم، باعث انبساط و انقباض مرزهاي ژيوپليتيكي ايران شده و چالش‌هاي ژيوپليتيكي و سياسي ايران را در منطقه خليج فارس- كه در نيم‌قرن ‌اخير تابعي از كاهش يا افزايش قدرت ملي و وزن ژيوپليتيكي ايران بوده است- متحول كرده است. به‌نظـر مي‌رسـد رويكرد مدبّـرانه به سرچشمه‌هاي قـدرت (ازجمله انرژي هستـه‌اي) مي‌تواند به گستـرش مـرزهاي ژيوپليتيكي و بالا رفتن جايگاه ايران در عرصه‌هاي بين‌المللي بينجامد و موجب تحول در بسياري از چالش‌هاي ژيوپليتيكي و سياسي ايران، به‌ويژه در منطقه خليج فارس شود. تحقيق حاضر با رويكرد و نگرشي توصيفي- تحليلي به‌دنبال پاسخ اين سوال است كه دست يافتن به چرخه انرژي هسته‌اي، به‌عنوان عامل فزاينده وزن ژيوپليتيكي، سبب گسترش مرزهاي ژيوپليتيكي ايران و راهگشاي بسياري از چالش‌هاي ژيوپليتيكي و سياسي مي‌شود.

National power, as a geopolitical concept, is a consequence of a state’s ability and the power which results from geopolitical weight of that country. Supplying national security and the power of diplomacy in the international place result from the national power components and geopolitical weight of that state. The increase of these factors is effective in the extension of geopolitical borders. The geopolitical border is the authority district of the main country that passes the political borders and follows the actors’ competition model in the geographical space. Politicians have tried to extend the geographical space and geopolitical realms of themselves or to advance their geopolitical borders; meanwhile they are trying to decrease the authority district of their rivals and oblige them to get backward to their political border. One of the influential factors in power generation and geopolitical weight increase is nuclear energy. Access to nuclear energy as a paradigm has caused the increase and decrease of geopolitical borders of Iran and has evolved its political and geopolitical challenges in Persian Gulf that has been a function of decreasing or increasing of national power and geopolitical weight in the past half century. It seems that a wise approach to the sources of power can result in the extension of geopolitical borders and increase of Iran prestige in the international place. It may also cause changes in many political and geopolitical challenges of Iran, particularly in the Persian Gulf region. This research intends to answer to this question with a descriptive-analytic approach: whether access to nuclear energy cycle as a cause of growing geopolitical weight will cause the geopolitical borders of Iran to be extended as a solution for many of political and geopolitical challenges.