ارزيابي و اصلاح موقعيت مكاني ايستگاه‌هاي شبكهقطار شهري بااستفاده از سيستم اطلاعات مكاني و تصميم‌گيري چند‌معياره (مطالعه مورديخط سه قطار شهري تهران)

Evaluation and Reform of the Location of Metro Stations Using GIS and Multi - Criteria Decision Making: A Case Study of Tehran

باوجود مزاياي زيادي مانند استفاده از سوخت‌ پاك، استقلال از شبكه راه‌هاي شهري و ظرفيت بالا در جابه‌جايي مسافر،در برخي مواردبه‌علت مكان‌سنجي‌نامناسبايستگاه‌ها،قطار شهريفاقد كارايي بهينه است. بنابراين، ضرورياست تا در طراحي شبكه ايستگاه‌ها و خطوط قطار شهري-كه مهم‌ترين وسيله نقليه عمومي و در عين حال پرهزينه‌ترين ازنظر احداث و راه‌اندازي است-تا حد امكان از دانش و فناوري روز استفاده كنيم. روش پيشنهادي اين تحقيق شامل شناسايي معيارهاي تاثيرگذار در مكان‌يابي ايستگاه‌ها و به‌كارگيري روش تحليل سلسله‌مراتبي دروزن‌دهيبه هريك از آن‌ها، استفاده ازسيستم اطلاعات مكاني برايارزيابي مكانايستگاه‌ها در نقشه طرحاوليه، شناسايي ايستگاه‌هاي نيازمند اصلاح مكان و در ادامه پيشنهاد چندگزينه براي تغيير موقعيت فعلي ايستگاه‌هاي نامناسب و درنهايت به‌كارگيري مدل تصميم‌گيري نزديكي به گزينهايديال با هدف انتخاب بهترين گزينه پيشنهادي است.اين روش توانست با دقت مناسب، وضعيت نقشه طرح فعلي خط سهقطار شهري تهران-حدفاصل ميدان راه‌آهن و بزرگراه شهيد صياد شيرازي-را ارزيابي و با اعمال تغييرات محلي در شبكه، نقشه موجود را اصلاح كند.خروجي نهايي اين تحقيق بيانگر بهبود كارايي شبكهقطار شهريبراساس اصلاح مكان ايستگاه‌هاي نامناسب است.

Despite the benefits such as the use of clean fuel, the independence of the urban road network and high capacity in handling passengers, in some cases due to inappropriate places of stations, metro network is not efficient. Therefore, it is essential to plan the location of metro stations and networks, as the most important public transportation vehicle and also the most expensive ones (from the perspective of establishing and setting up), using of modern science and technology. This research proposes a methodology, including using geographic information system (GIS) to evaluate the initial plan, identifying influential criteria in locating metro stations, utilizing analytical hierarchy process (AHP) to determine the weights of criteria, identifying the metro station requires modifying the location, proposing a number of options to change the current position of the unsuitable metro stations and ultimately using of Technique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) model for choosing the best option. Proposed method was able to accurately evaluate current situation of planned metro stations for line-3 in Tehran city. The final output of this research demonstrates improvement of the metro network based on modification of the position of stations with low suitability and also the route passing through them.