بررسي تغييرات واژگاني در جامعه زباني شهر گرگان بر اساس متغيرهاي اجتماعي سن، جنسيت، و تحصيلات

The Study of Lexical Changes in Gorgan Language Society, According to Social Varieties, Age, Gender and Education

زبان پديده‌‌اي است اجتماعي كه پيدايش آن به زمان نخستين اجتماعات انساني باز مي‌‌گردد و همچون «‌‌نهادي انساني‌‌« و متعلق به جامعه، در ارتباط با تحولات اجتماعي و تاريخي جوامع بشري، شكل مي‌‌گيرد. مطالعات جامعه‌‌شناختي زبان نشان داده است كه ساخت و كاربرد زبان بي‌تاثير از عوامل اجتماعي و متغيرهاي غير‌زباني، مانند جنسيت، سن، تحصيلات، قوميت، طبقه اجتماعي و غيره نيست. بررسي گويش‌‌هاي شهري و تحولات آن نيز يكي از زير شاخه‌‌هاي جامعه‌‌شناسي زبان محسوب مي‌‌شود. اما پيش‌تر، در مطالعات گويشي، محققان اغلب به بررسي گويش‌‌هاي روستايي مي‌‌پرداختند و به تبع آن گويش‌‌هاي شهري مورد غفلت قرار مي‌‌گرفت. اين امر خود بدان دليل بود كه، در بررسي‌‌هاي گويش‌‌شناسي، نيروهاي محرك بر فيلولوژي تطبيقي استوار بود و شهرها، به علت مهاجرت افراد از روستاها، اهميت خود را به لحاظ فيلولوژي از دست مي‌‌دادند. زماني كه تاكيد بر اين امر (فيلولوژي‌‌) در بررسي‌‌هاي زبان‌‌شناختي تغيير يافت، تمايل به مطالعات شهري افزون گرديد. در پژوهش حاضر، نگارندگان به بررسي تغييرات واژگاني در جامعه زباني شهر گرگان، با توجه به عوامل سن، جنسيت و تحصيلات، پرداخته و هم‌بستگي ميان تغييرات واژگاني براساس متغيرهاي اجتماعي مذكور را، با بهره‌‌گيري از روش ميداني و انتخاب جمعيت نمونه، ارزيابي كرده‌اند. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان دادند كه متغير اجتماعي سن مهم‌ترين عامل در تغيير واژه محسوب مي‌شود و متغيرهاي جنس و تحصيلات نقش كمرنگ‌‌تري ايفا مي‌‌كنند. همچنين اين متغير در تغييرات واجي و آوايي در اين جامعه زباني نقشي عمده دارد. بنابراين متغير سن مهم‌ترين شاخص اين تغييرات محسوب مي‌‌گردد و مي‌‌تواند خطري در راستاي از ميان‌رفتن گويش اصيل اين جامعه زباني باشد.

Language is a social phenomenon, which emersion goes back to the emersion of the first human societies. Such a phenomenon is the same as a human inclination, owned by society which is formed in accordance with societies’ social and historical evolution. The sociolinguistics studies has already indicated that the infrastructure and application of the language is inseparable from the social factors such as gender, age, education, tribal bias, social levels, etc. Meanwhile, the study of urban dialectology considers as a part of sociolinguistics, which has been ignored regarding to scientists’ intention toward rural dialects. Rural dialectology is basically founded on comparative philology, therefore cities which were faced a huge emigration from variety of regions have lost their philological values. However, the focus on philology is changed in the recent studies and the study of urban areas drew the attentions toward itself. In this paper, the authorʹs focus is on the lexical changes in Gorgan’s urban society, regarding to three social factors: age, gender and education. In the other words, the paper mainstream is on the correlation between lexical changes and social variables which is assessed by using the field method, asking randomly from the statistical society. The results of the research has shown that the age is the major factor of lexical changes in Gorgan and other variables, gender and education, stand at the second and third position respectively. The age variable also plays a significant role in phonological changes in the mentioned language society. All in all, it seems that age is the most important changing factor in the Gorgan language society, which considers as a warning about the gradual death of the dialect.