جلوه‌‌هاي بلاغت در دو سرود منسوب به ماني

The Rhetorical Aspects in Two Hymns Attributed to Mani

ماني از پدر و مادري ايراني در بابِل، كه از استان‌‌هاي حكومت اشكاني بود، زاده شد. به گواهي تاريخ، ايرانيان مردماني بليغ بوده‌‌اند و بين‌‌النهرين محل تلاقي عقايد، افكار، و اساطير گوناگون محسوب مي‌‌شد. تبار ايراني و پرورش در بابل زمينه‌‌هاي رشد و تعالي انديشه و هنر را در ماني مهيا ساخت. بي‌‌شك جنبه‌‌اي از بلاغت ايرانيِ پيش از اسلام در اشعار او تجلي ‌‌يافته بود كه نمونه‌‌هاي بازمانده به زبان فارسي ميانه و پارتي پيروان او بخش كوچكي از اين گنجينه پربار گذشته است. اين اشعار گوشه‌‌اي از تصرفات ايرانيان در حوزه خيال و برخي سنت‌‌ها و ويژگي‌‌هاي شعري آن دوره را نشان مي‌دهد. در اين مقاله، دو سرود يكي، به زبان فارسي ميانه و ديگري، به زبان پارتي، كه اصل آن‌ها منسوب به ماني است، به دليل تنوع استفاده از صُوَر خيال و جلوه‌‌هاي بلاغي پيشرفته، بررسي و تحليل زيبايي‌شناختي مي‌شوند. از آرايه‌‌هاي ادبي در اين دو سرود كوتاه، به تشبيه، استعاره، مجاز، كنايه، تكرار، مراعات‌‌نظير، حس‌آميزي، ايهام، و ايهام تناسب بايد اشاره كرد كه ظرافت و ذوق به‌‌كاررفته در برخي از آن‌ها از دست‌يابي شاعران آن دوره، به نوعي كمال در حوزه خيال شاعرانه حكايت مي‌‌كند، موضوعي كه از لحاظ تاريخ ادبي ايران بسيار مهم است. در اين اشعار، امكانات ادبي و بلاغي در خدمت انديشه‌‌هاي ماني درآمده است كه، به مناسبت، درباره اين عقايد توضيح داده شده است.

Mani was born from the Persian parents in Babylonia, which was a part of the province of Asoristan in the Parthian empire. According to the Historical evidences, Iranians have been eloquent people, and Mesopotamia was consideredas the confluence of the various ideas, thoughts and myths. Being in an Iranian family and training in Babylonia caused to improve maniʹs thought and art Undoubtedly, we can find in his poetry, an aspect of pre-Islamic Iranian rhetoric which is survived in middle Persian and parthian hymns. Part of Iraniansʹ attainments in the field of poetical imagination are displayed in these hymns. In this article two hymns, attributed to mani, one in the middle Persian and the other in the Parthian language, have been studied from aestethical point of view. The rhetorical speeches used in these two hymns such as, simile, metaphor, metonymy, kenning, repetition, taxis, synesthesia, amphiboly and opacity can display a kind of excellent achievement in poetic imagination that is very important in the history of Persian literature in Iran. In these hymns, literary and rhetorical features have been applied to express Mani’s thoughts that, if necessary, have been explained too.