مدلسازي آسيب‌پذيري ناشي از بيماري مالاريا به كمك سيستم اطلاعات جغرافيايي و روشهاي فرارتبه‌اي

GIS and Outranking methods for spatial modeling of vulnerability of malaria

توسعه‌ي روزافزون فناوريهاي كامپيوتري و تيوري‌هاي تصميم‌گيري منجر به طراحي مدلهاي نوين در حيطه‌ي مسايل تصميم‌گيري چندمعياره شده است. روشهاي فرارتبه‌اي نمونه‌اي از اين مدلها مي‌باشند كه با الگوريتمي ساده، بدون نياز به اطلاعات بيش از اندازه از سوي كارشناس به مدلسازي دقيق‌تر مسايل تصميم‌گيري مي‌پردازند. ليكن روشهاي مذكور به تنهايي قادر به تحليل مسايل چندمعياره مكاني نمي‌باشند. ادغام روشهاي فرارتبه‌اي با سيستم اطلاعات مكاني (GIS) پيشنهادي است كه براي تحليل بهتر و كارامد مسايل مكاني ارايه شده است. در اين تحقيق كارايي روشهاي مذكور براي مدلسازي ميزان آسيب‌پذيري ناشي از بيماري مالاريا، مهمترين بيماري انگلي جهان و ايران، مورد بررسي قرار گرفت. بدين صورت كه نقشه‌هاي پيوسته‌ي آسيب‌پذيري براي استان هرمزگان، به كمك روشهاي ELECTRE III و PROMETHEE II با معيارهاي ارزيابي دما، رطوبت، فاصله از پوشش گياهي، فاصله از آبهاي راكد، تراكم جمعيت و ارتفاع تهيه گرديدند. سپس دقت نقشه‌هاي ترسيم شده به كمك شاخص Prevalence و موارد مثبت مالاريا در سال 85 و 86 مورد ارزيابي قرار گرفت. يافته‌هاي اين تحقيق نشان مي‌دهد كه نقشه‌هاي آسيب‌پذيري توليد شده به كمك روشهاي ELECTRE و PROMETHEE به داده‌هاي واقعي نزديكتر هستند و نسبت به روشهاي متداول نظير مجموع وزندار ساده (SAW) در حدود 30 درصد داراي دقت بالاتري مي‌باشند.

Increasing development of computer technologies and decision theories enhanced the design of new models in the area of multiple criteria decision making (MCDM) problems. Outranking methods are examples of such models that make the process of decision making more accurate and more realistic. The methods have simple algorithms, and do not need excessive and hectic information of an expert. Therefore, the modeling is easier. But these methods cannot analyze spatial multiple criteria decision making problems, lonely. Merging outranking methods with GIS is a proposal that is presented for better and more efficient analyzing of spatial problems in this research. Malaria is the most important parasitic disease in the word. The illness takes effect of various factors like environmental and geographical factors, health and education status of residents. So it is important to study the rate of the vulnerability of Malaria in various areas. In this research, outranking methods are used to provide the continuous vulnerability maps of Malaria. Creating vulnerability maps was done with ELECTRE III and PROMETHEE II methods in Hormozgan province, with temperature, moisture, distance from the vegetation, and distance from the water bodies, population density and height criteria. Then, the map accuracy was evaluated with the help of Prevalence Incidence and Malaria census in 1385, 1386. According to the results it can be ascertained that, maps produced with outranking methods are closer to real data and are more accurate (about 30 %) than common methods like SAW.