اصلاح مدل تصميم‌گيري تاكسونومي عددي

Improvement of numerical taxonomy model

تكنيك تاكسونومي عددي يكي از تكنيك‌هاي تصميم‌گيري چندمتغيره براي ارزيابي و رتبه‌بندي بوده و كاربرد زيادي در مطالعات برنامه‌ريزي و توسعه دارد. اين مدل نيز نظير ساير مدلهاي تصميم‌گيري چند متغيره داراي معايبي است، از مهمترين ايرادهاي وارده بر اين مدل، يكسان فرض شدن شاخص‌ها و هم‌جهت بودن شاخص‌ها مي‌باشد. لذا هدف مقاله حاضر ارايه روش‌شناسي مناسب اصلاح مدل و رفع محدوديت‌هاي آن و معرفي مدل تاكسونومي اصلاح شده است. پس از معرفي مدل اصلاح شده، براي نمايش بهتر تفاوت نتايج، از دو مدل براي سنجش سطح توسعه مناطق روستايي شهرستان‌هاي استان مازندران استفاده شد. روش تحقيق توصيفي و از نوع كاربردي است و در زمينه جمع‌آوري اطلاعات كتابخانه‌اي بر پايه داده‌هاي آماري سرشماري سال 1385 است. جامعه آماري تحقيق مناطق روستايي استان مازندران مشتمل بر 16 شهرستان است. مقايسه نتايج حاصل حاكي از افزايش دقت مدل تاكسونومي عددي اصلاح شده در مقايسه با مدل تاكسونومي رايج است، بطوري‌كه مقادير ضرايب درجه توسعه (Fi) و رتبه در اين مدل‌ها تفاوت‌ قابل توجهي داشته است. براساس مدل تاكسونومي عددي مناطق روستايي شهرستان قايم‌شهر با درجه توسعه 0.455 داراي رتبه 1 و مناطق روستايي شهرستان گلوگاه با درجه توسعه 0.476 داراي رتبه 3 بوده است، اما در مدل اصلاح شده كه امكان وزن‌دهي به شاخص‌هاي مهمتر وجود داشته و جهت شاخص‌ها يعني مثبت و منفي بودن معنادار شد، سطح توسعه مناطق روستايي شهرستان گلوگاه با درجه توسعه 0.396 به رتبه 1 و شهرستان قايم‌شهر با درجه توسعه 0.420 به رتبه 2 تغيير يافت.

The numerical taxonomy technique is a multi - criteria decision making technique for evaluating and ranking alternatives, and is widely used in areas of planning and development.This Model like the other multi- criteria decision making models has some drawbacks, the most important criticism on this method is uniform presuming the indicators and being the indicators in same direction. Therefore, the objective of this paper is presenting appropriate methodology for improvement of this method and eliminating the limitations of this technique and introducing the modified taxonomy model. In the following of introducing the modified model, for better representing the difference, the two models is used to assess the level of development in rural areas of Mazandaran province. The research method is descriptive and applied, and libraries based on data of the 1385 Census. Results showed the more accurate the modified model compared with the contemporary taxonomy model. Development coefficient (Fi) and rank in these models have substantially different. Based on numerical taxonomy rural areas of Ghaemshahr Township with a grade of 0.455 are in rating 1 and rural areas of Ghaloga Township with a grade of 0.455 are in rating 3, Whereas with the modified model that to weight important indicators and also the direction of indicators (being positive or negative) is significant, Levels of development in rural areas of Ghaloga Township with a grade of .396 to rating 1 and Ghaemshahr Township to rating 2 change.