بررسي بانك بذر خاك در جوامع گياهي منطقه‌ حفاظت شده گنو

Investigation on soil seed bank in plant communities of Genu protected area

منطقه‌ حفاظت شده‌ گنو كه بلندي قله‌ آن 2347 متر از سطح دريا ارتفاع دارد در شمال غربي بندرعباس واقع شده است. در اين تحقيق بانك بذر خاك در جوامع مختلف گياهي منطقه بررسي شد. بانك بذر خاك در تامين تجديد حيات پوشش گياهي بعد از تخريب نقش دارد. در مناطق حفاظت شده شناخت نوع بانك بذر خاك از لحاظ ظرفيت توليد بانك بذر پايدار و نا‌پايدار براي حفظ گونه‌هاي موجود به خصوص گونه‌هاي نادر و انحصاري ارزشمند است. در اين پژوهش نمونه‌برداري از بانك بذر خاك در فصل ركود رشد پوشش گياهي و پيش از شروع بارندگيها در منطقه، انجام شد. نقاط نمونه‌برداري براي تعيين ذخاير بذري خاك از50 نقطه در هر دو ژرفاي 5-0 و10-5 سانتي‌متري از سطح خاك در هر قطعه‌ نمونه، در مجموع 135 قطعه نمونه در محل بررسي جامعه شناسي گياهي انتخاب شدند. نمونه‌ خاكهاي هر لايه برداشت شده در هر قطعه نمونه‌ كه از 50 تكرار براي هر لايه برداشت شده بود تركيب شد و سه زيرنمونه به ضخامت1 سانتي‌متر در سطح سيني‌هايي كه بستر آن داراي شن ضدعفوني شده بود گسترده شد. سيني‌هاي محتوي نمونه‌ها در گلخانه قرار داده شدند و به طور منظم آبياري شدند. در اين پژوهش، پتانسيل ذخاير بذري خاك از نظر پايداري بذر در خاك بررسي و نشان داد كه از جنبه‌هاي گوناگون ازجمله تراكم بذر در متر‌مربع در ژرفاهاي مختلف خاك و نوع شكل زيستي گونه‌ها در جوامع مختلف، تفاوت معني داري دارند. در بين شكلهاي زيستي، تروفيت‌ها در بانك بذر خاك فراوانتر هستند و گونه‌هاي درختي و درختچه‌اي اندك و گونه‌هاي با بانك بذر پايدار در خاك به طور عمده يكساله‌ها مي‌باشند. از 810 نمونه‌ بانك بذر خاك كاشته شده در گلخانه 3934 بذر جوانه زده كه از اين شمار 2933 بذر مربوط به ژرفاي 5-0 و 1001 بذر مربوط به ژرفاي 10- 5 سانتي‌متري خاك مي‌باشد. در مجموع اين شمار بذر مربوط به 163 گونه مي‌باشد كه 44 گونه‌ آن داراي بانك بذر پايدار مي‌باشد. گونه‌هايي كه در واحدهاي نمونه‌برداري بانك بذر خاك دست‌كم دو بذر در ژرفاي10- 5 سانتي‌متري خاك داشتند به عنوان گونه‌اي با بانك بذر پايدار مورد توجه قرار گرفتند. ساير گونه‌هاي موجود در منطقه كه بدون بانك بذر پايدار مي‌باشند نسبت به تخريب آسيب پذيرند، به عبارت ديگر اگر پوشش سرپا تخريب شود امكان تجديد حيات آنها ميسر نخواهد شد.

Genu protected area is located in the north–west of Bandar Abbas and its summit is 2347 meters above sea level. In this study, soil seed bank was investigated in vegetation communities. Soil seed bank plays a role in the revival of vegetation after degradation. In protected areas, understanding of the type of soil seed bank in terms of the production capacity of persistent and non-persistent seed bank is valuable to preserve the species especially endemic and rare species. In this study, sampling of the soil seed bank was conducted before precipitation. Sampling points were selected from 50 points in both depths of 0-5 and 5-10 cm of the soil surface to determine soil seed reserves. A total of 135 samples were selected for the study of plant sociology. Trays containing the samples were placed in a greenhouse and were irrigated regularly. The potential of soil seed reserves was investigated in terms of seed persistence in soil, and according to the results, significant differences were found in terms of seed density per meter square at different depths of soil and the life form of species in different communities. Among life forms, therophytes were more abundant in the soil seed bank while tree and shrub species were scarce. Species with persistent soil seed bank was mainly annuals. From 810 samples of soil seed bank, cultivated in the greenhouse, 3934 seeds were germinated of which 2933 and 1001 seeds were related to the depths of 0-5 and 5-10 cm of soil surface, respectively. In total, the number of seeds was related to 163 species of which 44 species had persistent seed bank. Species in the sampling units of soil seed bank with at least two seeds in the depth of 5-10 cm of the soil surface were considered as species with persistent seed bank. Other species in the region which had non-persistent seed bank were more vulnerable to degradation. In other words, if the vegetation is destroyed, they will not be able to revive.