نسبت عرفان و دين

The Relationship between Mysticism and Religion

يكي از مباحث كليدي و سرنوشت‌ساز درباره عرفان و دين تعيين نسبت ميان آن‌هاست. برخي عرفان را غير از دين و حتي ناسازگار با آن مي‌دانند. بر همين اساس، گروهي به عرفان دل‌بسته و از دين گسسته‌اند، و جمعي به دين پيوسته با عرفان به نزاع برخاسته‌اند. كساني هم كه عرفان را با دين سازگار مي‌دانند در تعيين نسبت ميان آن دو اختلاف نظر دارند. برخي عرفان را عين دين يا گوهر آن تلقي مي‌كنند و دسته‌اي آن را جزيي از اجزاي دين به‌شمار مي‌آورند. تعيين نسبت ميان دين و عرفان جز با كاوش در ماهيت دين و عرفان ممكن نيست. نظريه‌اي كه در اين مقاله تبيين و اثبات مي‌شود اين است كه عرفان نه ضد دين، نه بيگانه از دين، نه عين دين، و نه جزيي از اجزاي دين است، بلكه عرفان باطن دين است. در پرتو اين نظريه بسياري از پرسش‌ها و شبهاتي كه در‌باره عرفان و رابطه آن با دين وجود دارد نيز پاسخ داده مي‌شود. با حل اين مسيله ضمن روشن‌شدن نسبت دين و عرفان، چيستي آن‌ها نيز بهتر دانسته مي‌شود. علاوه‌بر اين، معياري روشن براي تشخيص عرفان اصيل از عرفان‌هاي ناقص، التقاطي، و شبه‌عرفان‌ها به‌دست مي‌آيد.

The relationship between mysticism and religion is an important one. Some have argued that mysticism is not religious in nature and can’t be reconciled with religion; hence, some groups have adopted mysticism and parted from religion while other have strictly adhere to religion and got in quandaries with mysticism. Those who consider mysticism reconcilable with religion have different opinions on the relationship they entertain. Some have argued that mysticism is the essence of religion while other have considered it an element of religion. We suggest that the relationship between religion and mysticism must be assessed by the study of their nature. In the current article, we argue and demonstrate that mysticism is not against religion nor foreign to religion; it is not like religion, nor an element of religion, but rather is the esoteric dimension of religion. With this perspective, numerous questions and ambiguities related to the relationship of mysticism and religion are answered and their respective nature becomes clearer. Moreover, we also suggest a methodology for distinguishing between authentic and unauthentic forms of mysticism.