اخبار از معدوم از منظر ويليامسون و ملاصدرا و پاسخ به چالش‌ ديدگاه آن‌ها در چهارچوب نظريه علامه طباطبايي

To Inform about the Non-Existent Objects in Mulla Sadra and Williamson’s View and Answer to their Challenges in the Framework of Allameh Tabatabaii’s Theory

اين مقاله در تلاش است به اين مسايل پاسخ گويد كه: ملاصدرا و ويليامسون چه راهكاري را براي پاسخ به مسيله اخبار از معدوم ارايه مي‌دهند و نقاط اشتراك و افتراق اين راهكارها چيست و به‌علاوه هريك از اين راهكارها با چه چالش‌هايي روبروست. ويليامسون براي حل اين مسيله، ضمن تاكيد بر مساوقت شي و موجود، به وجود ضروري اشيا قايل مي‌شود. به اين نحو كه «جهت امكان» را مربوط به صفات اشيا، از جمله وجود انضمامي آن‌ها مي‌داند، اما براي وجود منطقي اشيا، «جهت ضرورت» را درنظر مي‌گيرد و اخبار از معدوم را در چهارچوب اين نظريه تبيين مي‌كند. ملاصدرا نيز مسيله اخبار از معدوم را با ارايه نظريه «وجود ذهني» پاسخ مي‌دهد. در اين نظريه، كه خود مبتني‌بر نظريه وحدت تشكيكي وجود است، وجود ذهني مرتبه‌اي از حقيقت واحده وجود درنظر گرفته و بر انحفاظ ماهيت در ذهن و خارج تاكيد مي‌شود. پس، براي اخبار از معدوم بايد معدوم خارجي به وجود ذهني، كه ماهيت مربوط به آن تجلي يا ظل همين وجود ذهني است، موجود باشد، اما هريك از اين راهكارها با چالش‌هايي روبروست. از جمله اين‌كه در ساختار فلسفي ملاصدرا، بحث از چگونگي تصور معدومات مسكوت گذاشته شده است و انحفاظ ماهيت، در ذهن و خارج، بر مبناي وجودشناسي ملاصدرا غير قابل توجيه است. از سوي ديگر، در ديدگاه ويليامسون، وجود ضروري اشيا نمي‌تواند مبيّن واقعيت خارجي آن‌ها باشد؛ اما علامه طباطبايي، به‌ جاي آن‌كه همانند ملاصدرا، پاسخ به مسيله اخبار از معدوم را در دستگاه وجود و ماهيت مطرح سازد، آن را در دستگاه وجود و عدم سامان مي‌دهد. به اين نحو كه واقعيت خارجي را همان وجود مي‌داند كه يا مطلق يا مقيد به اعدام است و عدم، از باب توسع، از واقعيت خارجي انتزاع و موضوع گزاره‌ها قرار مي‌گيرد. بنابراين، موضوع قراردادن اعدام در گزاره‌ها را يك فعاليت عقلي و در ارتباط با واقعيت، كه مي‌تواند چالش‌هاي پيش روي ديدگاه‌هاي ملاصدرا و ويليامسون را برطرف سازد، مطرح مي‌كند.

This paper tries to answer to these questions: what is Mulla Sadra and Williamson’s solution to state the problem of non-existent objects and what are their similarities and differences and, moreover, challenges of these views. Following affirmation to “being” and “thing” concomitance, Williamson brings forward “necessary existence” theory in which “possibility” is referred to properties, including concrete existence, of things. But “necessary” is referred to logical existence for the solution to state the non-existent problem. On the other hand, Mulla Sadra’s solution, following graded unity of existence theory, is based on “mental existence”. In this case, mental existence is one of the ontological stages of “equivocal unique truth” of existence and “quiddity” is preserved in mind and exterior of mind. Therefore, since we express some statements about external non-existents, they must be existent in mind and their quiddities are manifestations of their mental existence. But, each of these solutions has some philosophical challenges: Mulla Sadra has not said how non-existents can be conceived; moreover preserving of quiddity in philosophical structure of Mulla Sadra is unjustified. On the other hand, “necessary existence” theory can’t be an explanation of reality. Allameh Tabatabaii, notwithstanding Mulla Sadra’s point of view, says that reality is absolute or limited existence (not existence and quiddity) and quiddities are mental (not external) manifestations of limited existents. Then non-existence can be abstracted by human mind from limited existents. On this basis, we do a mental act related with reality, when we state a proposition with a non-existent subject. This paper shows that Allameh’s theory can obviate the challenges of Mulla Sadra and Williamson’s theory.