بررسي اثر پراكنش آبشخوار بر ويژگي هاي پوشش گياهي، وضعيت و گرايش مرتع (مطالعه موردي: مراتع طالقان)

Effects of watering pointʹʹs distribution on vegetation characteristics, condition and trend of Rangeland (case study: Taleghan, Iran)

قسمتي از مرتع كه در اطراف منابع آب دايمي قرار دارد يك واحد مديريتي در نظر گرفته شده و تحت عنوان "پايوسفر" نام گذاري شده است. در مديريت مرتع بررسي كميت و كيفيت پوشش اين منطقه الزامي است. در اين مطالعه تغييرات پوشش، توليد، تركيب گونه هاي گياهي، وضعيت و گرايش مرتع در پايوسفرهاي سه آبشخوار از منطقه طالقان مياني مورد بررسي قرار گرفت. به اين منظور سه آبشخوار در مناطقي با شدت چراي زياد، متوسط و كم دام انتخاب گرديد. سپس به مركزيت هر آبشخوار در دو جهت با تردد كم و زياد دام، و در فواصل 250 و 500 متر از آبشخوار سايت هاي مورد مطالعه انتخاب شد. در هر يك از فاصله هاي مورد مطالعه از دو ترانسكت 100 متري و در طول ترانسكت ها از 25 پلات يك متر مربعي استفاده شد و پارامترهاي ذكر شده مورد بررسي قرار گرفت. داده هاي جمع آوري شده با روش تجزيه واريانس چند طرفه مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج اين بررسي نشان مي دهد كه در مقايسه بين سه آبشخوار، بيشترين درصد تاج پوشش، توليد و تركيب گياهي كلاس يك مربوط به آبشخوار مرتع وشته (شدت چرايي كم) ميباشد؛ درصد تاج پوشش، توليد و تركيب گياهي كلاس يك در دو آبشخوار وركش (شدت چراي متوسط) و وشته در جهت دوم (تردد كمتر دام) بيشتر از جهت اول (تردد بيشتر دام) مورد مطالعه به دست آمد. فاصله از آبشخوار باعث افزايش تركيب گياهي كلاس يك (آبشخوار ميناوند) و درصد تاج پوشش كلاس يك (آبشخوار وشته) شد، در حالي كه در آبشخوار وركش با فاصله از آبشخوار بر مقدار درصد تاج پوشش، توليد و تركيب كلاس سه افزوده مي شود. همچنين به علت بالا بودن فشار چرا در آبشخوار مرتع ميناوند (شدت چرايي زياد) با فاصله گرفتن از آبشخوار ارتقا وضعيت قابل مشاهده نبود و گرايش خاك و پوشش گياهي حتي با فاصله گرفتن از آبشخوار منفي است، در حالي كه در دو آبشخوار ديگر با افزايش فاصله از آبشخوار وضعيت مرتع ارتقا يافته و گرايش خاك و پوشش گياهي پيش رونده است. در نهايت نتايج حاصل از مطالعات بيانگر اين مطلب است كه تردد دام و فاصله از آبشخوار مي تواند بر خصوصيات پوشش گياهي تاثير گذار باشد.

The area of rangeland which surrounds a permanent watering point is seen as a management unit and has been described as a ʹpiosphereʹ. Investigation of quality and quantity of vegetation cover in this area to range management is necessary. In this study the impact of watering point provision on the vegetation cover, composition, yield, trend and range condition was investigated in three piosphere in Middle Taleghan. To this target three watering points (with high, medium and low grazing intensity) was selected. Then we measured the vegetation cover, composition, yield, trend and range condition in two aspects (with high and low grazing of livestock) and distances (250,500 m) from central point of each point. For measuring based data, 100 m transects and 1m2 quadrate have been used. The data were analyzed by spss. The results show that maximum vegetation cover, composition and yield of Plants with class I is related to watering point with low grazing intensity. vegetation cover, yield and composition of Plants with class I in aspect with low grazing of livestock is more then aspect with high grazing of livestock in watering points with medium and low grazing intensity. composition(watering point with high grazing intensity) and vegetation cover (watering point with low grazing intensity) of Plants with class I increased as distance from water increased, while on watering point with medium grazing intensity vegetation cover, yield and composition of Plants with class III increased as distance from water increased. Range condition increased as distance from water increased on watering points with medium and low grazing intensity.