بررسي كروموزومي گونه بلوط بلندمازو (Quercus castaneifolia) در رويشگاه هاي شمال ايران

Karyotypic analysis on Quercus castaneifolia of north of Iran

به‌منظور تعيين كاريوتيپ و ساختار كروموزومي گونه بلوط بلندمازو (Quercus castaneifolia)، از شش جمعيت از گونه مذكور در شمال كشور استفاده شد. با استفاده از مريستم ريشه، پس از اجراي مراحل پيش‌تيمار، تثبيت، هيدروليز و رنگ آميزي نمونه هاي ميكروسكوپي تهيه و مطالعه شدند. نتايج نشان داد كه در كليه سلول هاي مورد بررسي هر جمعيت، تعداد كروموزوم پايه 12 = x و همگي ديپلوييد بودند. براي بررسي تنوع بين جمعيت ها تجزيه واريانس و مقايسات ميانگين بر اساس 5 پارامتر مورفولوژي كروموزوم شامل طول كروموزوم، طول بازوي بلند، طول بازوي كوتاه، نسبت بازوي بلند به كوتاه و شاخص سانترومري انجام شد. نتايج وجود تفاوت معني دار را از نظر صفات طول كروموزوم، طول بازوي بلند و طول بازوي كوتاه ميان جمعيت هاي مورد بررسي نشان داد. فرمول كاريوتيپي در كليه جمعيت هاي مورد مطالعه m12 بدست آمد. جمعيت هاي مورد مطالعه همگي از نظر دسته بندي كروموزومي در كلاس B استبينز قرار گرفتند كه نشان دهنده وجود تقارن متوسط در كاريوتيپ هاي مورد مطالعه مي باشد. ساير شاخص هاي تقارن كروموزومي نيز مبين متقارن بودن نسبي كروموزوم ها در كليه جمعيت ها بود كه نشان مي دهد اين گونه از نظر تكاملي ابتدايي و تكامل نيافته است. نتايج تجزيه به مولفه هاي اصلي بر اساس پارامترهاي مورفولوژي كروموزوم نيز نشان داد كه در تبيين مولفه اول، صفات طول كروموزوم و طول بازوي بلند اهميت بيشتري داشتند و از آنجا كه مولفه اول به تنهايي حدود 64% از واريانس كل را پوشش مي دهد، مي-توان نتيجه گرفت كه صفات طول كروموزوم و طول بازوي بلند بيشترين تاثير را در تنوع داشتند. تجزيه خوشه اي نيز جمعيت هاي مورد مطالعه را در دو خوشه مجزا طبقه بندي نمود. جمعيت هاي مربوط به ارتفاعات مختلف جنگل هاي تالش در گيلان در يك خوشه و ساير جمعيت ها كه مربوط به جنگل هاي ميان‌بند استان هاي مازندران و گلستان بودند، در خوشه ديگر جاي گرفتند.

Six populations of Quercus castaneifolia collected from north of Iran, were examined for karyotype analysis. Microscopic samples were prepared and studied, using their root meristem after pretreatment, fixation, hydrolysis and staining stages. Results showed that the basic chromosome number of all populations was x = 12 and all of them were diploid. The populationsʹ differences were investigated using variation analysis and their means were compared based on 5 chromosomal parameters: total length of the chromosomes (TL), long arm (L), short arm (S), arm ratio (AR) and centerometric index (CI). The results showed significant variation among the populations in TL, L and S. Karyotipic formula for all of the populations was 12m. The karyotypes were classified in class B of Stebbins classification. The asymmetric parameters defined moderate asymmetry in all of the studied karyotypes. Principal components analysis based on karyotypic parameters showed that TL and L play the most important role in the first component. The first component contained more than 64% of total karyotypic variation. Cluster analysis classified the populations into two classes. The Gilan province populations was assigned to one cluster and Lo’ve, Lajim and Kelardasht populations allocated to another one.