تاثير روش‌هاي مختلف خاك‌ورزي و كاشت بر رطوبت خاك و عملكرد گلرنگ در تناوب با گندم در مناطق ديم

Effects of Different Tillage and Cultivation Practices on Soil Moisture and Safflower Yield in Rotation with Wheat in Rainfed Regions

عمليات خاك‌ورزي با هدف بهبود شرايط جوانه‌زني، تسهيل توسعه ريشه و نهايتاً بهبود رشد گياه و افزايش عملكرد انجام مي شود. اين تحقيق براي بررسي تاثير روش‌هاي مختلف خاك‌ورزي بر عملكرد گلرنگ در شرايط ديم آذربايجان‌شرقي به مدت 3 سال زراعي اجرا گرديد. اين تحقيق با 4 تيمار و 4 تكرار بر اساس طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در موسسه تحقيقات كشاورزي ديم مراغه در خاك با بافت لوم رسي با چهار تيمار: :T1شخم با گاوآهن برگردان دار به عمق 20 سانتي‌متر در پاييز + دست‌پاشي كود و بذر و پوشانيدن با هرس بشقابي در بهار (شاهد)، :T2 كاشت مستقيم با خطي‌كار در بهار، ‍‍T3 : استفاده از خاك هم زن در پاييز و كاشت با خطي‌كار در بهار، :T4 شخم با گاوآهن قلمي در پاييز + استفاده از هرس بشقابي در پاييز + كاشت با خطي‌كار در بهار انجام گرفت. نتايج حاصله گوياي تاثير معني‌‌دار تيمارهاي خاك ورزي بر رطوبت و جرم مخصوص ظاهري خاك و پيامد آن بر عملكرد گلرنگ در شرايط ديم بود. بيشترين عملكرد دانه گلرنگ با ميانگين 929/0 تن در هكتار مربوط به تيمار T4و كمترين عملكرد دانه به ميزان 564/0 تن در هكتار مربوط به تيمارT1 (شاهد) بود. بر مبناي نتايج همبستگي ساده، ارتفاع بوته و تعداد غوزه در بوته به عنوان عوامل با حداكثر تاثيرگذاري در اين افزايش عملكرد شناخته شدند. جرم مخصوص ظاهري خاك و رطوبت وزني خاك نيز از تيمارهاي خاك ورزي متاثر شده و تغييرات معني داري را در سطح 1 درصد نشان دادند. به طوري كه در عمق 30-0 سانتي متري كمترين مقدار جرم مخصوص ظاهري (158/1 گرم بر سانتي متر مكعب) و بيشترين ميزان رطوبت وزني خاك به ميزان 76/23 و 56/20 درصد به ترتيب در مراحل ساقه دهي و غوزه دهي كامل گلرنگ در تيمار T4مشاهده گرديدند، در حالي كه بيشترين جرم مخصوص ظاهري (259/1 گرم بر سانتي متر مكعب) و كمترين مقادير درصد رطوبت وزني خاك 96/20 و 13/18 به ترتيب در مراحل فوق به تيمار T1تعلق داشت.

The aim of tillage practice is the improvement of seed germination condition, facility of root development and improvement of plant growth. For this reason we study the effect of different tillage practices on safflower yield in rotation with wheat in dry lands. This experiment was conducted in RCBD with 4 replications and 4 treatments for 3 years in a rotation with wheat-safflower system. The tillage treatment was carried out after wheat harvesting and included T1: moldboard plow to depth of 20 cm in soil in autumn, handle seedling and fertilizer and the disk harrow in spring,(control), T2: direct sowing with grain drills in spring, T3: using rotavator in autumn and spring planting with grain drills, T4: chisel plow, disk harrow in autumn and grain drills planting was done in spring. Our data showed that among the treatments the highest value of grain yield ,0.929 ton/ha, belonged to T4 and the lowest value, 0.564 ton/ha, belonged to T1. According to the results of simple correlations, plant height and number of capitula in plant had more effects on yield in respect to other yield components. The highest soil moisture content in stem elongation stage ,23.76%, and blooming stage, 20.56, of safflower belonged to T4. At 0 to 30 cm of soil depth the minimum value of bulk density 1.158 g cm-3, and the maximum gravimetric soil moisture in T4 were observed, while the greatest bulk density 1.259 g cm-3, and the least amount of moisture content in soil belonged to T1 treatment.