مكانيابي مناطق مستعد توسعه كاربري مسكوني با استفاده از GIS و فرآيند تحليل سلسله مراتبي (مطالعه موردي: حوزه آبخيز بابلرود، مازندران)

Determine and evaluation of capable areas for residential land use development using GIS and analytical hierarchy process (case study: Babolrood basin, Mazandaran)

حوزه آبخيز بابلرود واقع در استان مازندران يكي از مناطقي است كه در سال هاي اخير با رشد جمعيت و سطح توسعه با گسترش سريع مناطق مسكوني روبرو بوده است. توسعه مناطق مسكوني بدون توجه به توان سرزمين مي تواند عوارض جانبي فاحشي مانند تخريب محيط زيست را به دنبال داشته باشد. بنابراين ضروري است كه ابتدا با روش هاي مناسب توان و پتانسل سرزمين براي توسعه مناطق مسكوني ارزيابي شود و سپس براساس توان سرزمين برنامه ريزي صورت گيرد. با توجه به اهميت موضوع در اين مطالعه با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) و فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) به ارزيابي توان حوضه آبخيز بابلرود براي توسعه مناطق مسكوني پرداخته شد. براي اين منظور ابتدا معيارها و زيرمعيارهاي موثر در اين فرآيند تعيين و وزن هر معيار با روش دلفي و دانش كارشناسان تعيين گرديد. سپس زيرمعيارها به نقشه تبديل و در نهايت با تلفيق وزن ها، نقشه توان توسعه مناطق مسكوني منطقه تهيه گرديد. نتايج نشان داد كه به ترتيب 78/1، 82/5، 64/11 و 3/38 درصد از منطقه مورد مطالعه به ترتيب داراي توان عالي، خوب، متوسط و ضعيف است و 44/42 درصد از سطح منطقه فاقد توان براي اين كاربري است. يافته هاي اين تحقيق مي تواند به برنامه ريزان منطقه اي در استقرار و توسعه مناطق مسكوني كمك نمايد.

Babolrood basin located in Mazandaran province is one of the areas that in recent years, with rapid population growth and development of residential areas has faced. Development of residential areas regardless of land capability for development caused significant side effects such as environmental degradation. Therefore, it is essential that land capability for residential developing by appropriate methods is evaluated and then the land can planned. With consider to importance of subject, in this study ecological potential for residential areas development in Babolrood basin was evaluated and for this purpose, the Analytical Hierarchy Process (AHP) and GIS was used. For this purpose, in first, Criteria and indicators were selected and relative weights were assigned using expertʹs judgment and indicators were mapped at GIS environment. In final, ecological capability map for residential areas development was created with composition of maps and relative weights. The results showed respectively 1.78, 5.82, 11.64 and 38.3 percent of the area has the excellent, good, mediocre and week class capability and 42.44 percent of the area hadn’t capability. Results of this research help to planners to pitch and development of residential areas.