چالش‌هاي اساسي پيش روي مديريت صندوق توسعه ملي در برنامه پنجم توسعه (1394-1390)

Challenges Facing Management of National Development Fund (NDF) in Iranʹʹs 5th Five-Year Economic Development Plan (2011-2015)

يكي از الزامات بنيادين برنامه پنجم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور، تغيير نگاه به منابع و درآمدهاي نفت و گاز و مديريت درآمدهاي حاصل از آن در سطح برنامه‌ريزي كلان اقتصادي عنوان شده است. جنبه اصلي اين تغيير، «طرح تشكيل صندوق توسعه ملي» است كه بند هشت الزامات تحقق چشم‌انداز بيست‌ساله مجمع تشخيص مصلحت نظام به آن اختصاص دارد. در اين مقاله به بررسي چالش‌هاي پيش ‌روي صندوق در سه بخش استقلال از دولت، شفافيت و سرمايه‌گذاري منابع پرداخته شده است. بررسي نتايج نشان مي‌دهد كه صندوق توسعه ملي تنها تحت شرايط خاصي مي‌تواند در نيل به اهداف خود موفق باشد و در برخي شرايط نه‌تنها مفيد نخواهد بود، بلكه مي‌تواند باعث بروز مشكلات در بخش مالي اقتصاد ايران شود. به‌منظور كاركرد بهينه اين صندوق، ابتدا بايد هدف از ايجاد آن به‌طور كامل مشخص گردد و به‌هيچ عنوان حق استفاده فراقانوني از اعتبار آن داده نشود. چنانچه صندوقِ پيشنهادي از استحكام نهادي و شفافيت لازم برخوردار نباشد و تصميم‌گيري در مورد منابع آن به سهولت در اختيار دولت قرار گيرد، فقدان آن از وجود آن بهتر خواهد بود؛ زيرا در جايي كه تخصيص بخشي از منابع درآمد ارزي كشور در فرايند تنظيم برنامه‌هاي پنج‌ساله و بودجه‌هاي سالانه از فيلترهاي مختلف عبور مي‌كند و درنهايت به تصويب نمايندگان مردم مي‌رسد، اينكه بخش قابل توجه ديگري از اين منابع با سهولت بيشتر هزينه شود، نقض غرض خواهد بود. همچنين بايد اطلاعات صندوق به‌طور شفاف در اختيار عموم مردم و كارشناسان قرار گيرد و بخشي از منابع صندوق براي سرمايه‌گذاري در راستاي جبران افت توليد نفت كشور به‌كار گرفته شود.

One of the most important goals of Iranʹs 5th Economic Development Plan is to change the existing approach to oil and gas resources and revenues. The main aspect of this appraoch is the “National Development Fund” (NDF) which has been mentioned in Iran’s 20-Year Perspective Plan as defined by the Expediency Council. The current paper, studies challenges facing the Fund in three major areas: independence from the government, transparency and investment goals. The results show that the NDF can be only successful under specific conditions; otherwise it will cause a lot of problems for the financial sector of the Iranian economy. Therefore, certain decisions should be made by policymakers to reach that situation. Firstly, the man goals of the NDF and its regulations must be clearly specified. Secondly, government’s access to the Fund should be limited by making withdrawal from the NDF conditional on the parliament’s permission. Thirdly, data on the inflow and outflow of the NDF should be made public for better supervision over the Fund’s performance. Moreover, we suggest that part of the NDF’s resources should be allocated to compensating the effects of the declining oil production.