كليدواژه :
ميمزيس , نهضت ترجمه , Greek Philosophy , imitations , Translation movement , فلسفه يوناني , متفكران مسلمان , محاكات , Mimesis , Muslim Philosophers
چكيده فارسي :
در ميان چهار نظريه ذات‌گرا و مشهوري كه در باب تبيين ماهيت هنر در تاريخ فلسفه هنر طرح گرديده است، نظريه ميمزيس (كه ترجمه رايج آن در فرهنگ ما محاكات و تقليد است) مشهورترين، مهمترين و قديميترين نظريه در تبيين ماهيت هنر است؛ نظريه‌يي كه قدمت آن از منظر آييني به ايده‌هاي يونانيان در باب اسطوره‌ها و از منظر فلسفي به انديشه‌هاي افلاطون و ارسطو باز ميگردد. اين نظريه كه مبناي نفي هنر از سوي افلاطون با ادعاي تقليد هنرها از اشيايي كه خود تقليد ناقص ايده‌هايند، گرديد، نزد ارسطو مكانتي در خور يافت و بويژه در بوطيقا يا فن‌الشعر مورد توجه و تاملي كاملاً فلسفي قرار گرفت. او ميمزيس را تقليد احوال و كردار انسان دانست و در بحث تراژدي و كمدي از آن بهره بسيار جست. نوافلاطونيان و در راس آنها فلوطين، در قرون اول ميلادي ديدگاهي نوين در باب اين نظريه ابداع كردند. نظريه‌يي كه اينك در پناه نظريه فيض يا صدور، هنر را تقليد صور معقول و نه صورتهاي مادي ناقص ميدانست؛ مفهومي كه مورد استقبال حكماي مسيحي و سپس مسلمان قرار گرفت. مسلمانان در نهضت ترجمه خود آثار مهم يوناني را ترجمه كردند كه ازجمله آنها فن‌الشعر (بتعبير مسلمين بوطيقا) بود؛ اثري كه بر تارك خود نامداراني چون ابواسحاق كندي، اسحاق بن حنين و ابي‌بشر متي بن يونس را بعنوان مترجم دارد. گرچه از ترجمه كندي اثري در دست نيست و ترجمه اسحاق نيز ظاهراً ترجمه از يوناني به سرياني بوده، اما ترجمه متي از سرياني به عربي كاملاً در دسترس است. در اين ميان ترجمه اصطلاح ميمزيس به عربي، بتعبير «محمد سليم سالم» در كتاب ابن‌رشد (تلخيص كتاب ارسطوطاليس في‌الشعر) سرنوشتي متفاوت يافت. از ديدگاه او هيچكدام از مترجمان و مفسران كتاب فن‌الشعر نتوانستند معناي دقيق ميمزيس را آنچنانكه ارسطو تعريف و تحديد كرده بود دريابند، ازاينرو ميان تمثيل، تشبيه و خلط كردند. سليم سالم اصطلاح «تخييل» را ناديده گرفته است كه بتعبيري فارابي آن را وضع كرد و ابن‌سينا آن را در تفسير ميمزيس بكار گرفت؛ اصطلاحي كه اتفاقاً راي و نظر ارسطو در باب ميمزيس را كاملتر از آنچه او تصور ميكرد روشن ميساخت و اين فارابي همان معلم دومي است كه در بحث تخيل دامنه خيال را از براي اثبات و تبيين وحي تا عوالم فوق‌القمر بالا برد، در حالي كه در انديشه ارسطو غايت پرواز خيال، سقف عالم تحت‌القمر بود. اين مقاله به بررسي و تحليل نخستين رويكردهاي مترجمان و متفكران مسلمان در ترجمه «???????» يا «mimesis» پرداخته است.
چكيده لاتين :
From among the four essentialist theories posed on the nature of art in the history of philosophy of art, the theory of mimesis is the oldest and the most famous and important of all. From a ritual perspective, this theory is rooted in Greeks’ mythological ideas and, from a philosophical perspective, in Plato and Aristotle’s philosophical thoughts. The mimesis theory, which provided the basis for the negation of Art by Plato, who claimed that art imitates objects, which are themselves imperfect imitations of ideas, found a supreme place in Aristotle’s system of thoughts. In fact, in his Poetics he dealt with it from a completely philosophical approach. He considered mimesis an imitation of human states and behaviors and greatly benefitted from it in his discussion of tragedy and comedy. Neo-Platonists and, above all, Plotinus provided an innovative and new version of this theory. Now, relying on the theory of emanation, they considered art as an imitation of intelligible forms and not imperfect material ones. This concept was later welcomed by Christian and then by Muslim philosophers. During the era of the translation movement, Muslims initially translated some of the important Greek works such as Poetics. From among the translators of this work, we can refer to such reputable scholars as Abu Ishaq al-Kindi, Ishaq Ibn Hunayn, and Abi Bashar Mata Ibn Yunus. There is no trace of al-Kindi’s translation, and Ishaq’s translation was apparently from Greek into Syriac. However, Mata’s translation from Syriac into Arabic is completely available. In the middle of these works, the translation of the term mimesis into Arabic, according to Muhammed Salim Salem in Ibn Rushd’s book (Talkhis Kitab Arastootalis fi al-Shi‘r), had a different fate. In his view, none of the translators and interpreters of Poetics had managed to perceive the accurate meaning of mimesis as defined and limited by Aristotle. Therefore, they mixed some concepts such as allegory, simile, and imitation with each other when translating it. Salim Salem ignored the term imagination, which is said to have been coined by Farabi and used by Ibn Sina in the interpretation of mimesis. This was a term that clarified Aristotle’s idea of mimesis more completely than he assumed. Farabi is the same second teacher who, in the discussion of imagination, promoted the realm of imagination from a means for the demonstration and explanation of revelation to the level of supralunury worlds, while in Aristotle’s view the end of the flight of imagination was the roof of the sublunary world. This paper aims to explore and analyze the first approaches of Muslim translators and thinkers to the meaning of the term “mimesis”.
