حكمت مشرقي ابن‌سينا

Ibn Sina’s Eastern Philosophy

برخلاف تصور رايج، ابن‌سينا يك فيلسوف مشايي صرف نيست و نميتوان او را بعنوان رييس مشاييان مسلمان در مقابل سنت حكمت اشراق قرار داد؛ بلكه او از «حكمت مشرقي» خود قصد دارد بينش فلسفي جديدي را متفاوت با سنت عقلي مشايي ارايه دهد. او با تاليف آثاري چون رسايل سه‌گانه تمثيلي ـ عرفاني زمينه را براي طراحي حكمت الاشراق سهروردي فراهم ساخت. ابن‌سينا در اين رسايل از طريق تمثيل و رمز ببيان سفر روح از مغرب (ظلمت) نفساني بسوي مشرق آن پرداخته و در نمط نهم كتاب الاشارات با عنوان «مقامات العارفين» به شرح و توصيف اين سفر و مراحل آن اقدام كرده است. ابن‌سينا در اين بخش از كتاب الاشارات با معرفي عارف و تبيين و توصيف مراحل سير و سلوك عرفاني و درنهايت شرح حالات سالك در جايگاه وصول به حق، بر اهميت روش شهودي و سير و سلوك عرفاني در كشف حقيقت تاكيد ورزيده است. در واقع آنچه در «مقامات العارفين» مشاهده ميشود تفسيري مبسوط از قصه‌هاي سه‌گانه تمثيلي ـ عرفاني ابن‌سيناست.

Unlike the prevailing idea, Ibn Sina is not a purely Peripatetic philosopher and cannot be placed against the Illuminationist philosophy as the head of Muslim Peripatetics. Rather, based on his oriental philosophy, he intends to provide a new philosophical approach which is different from the rationalist Peripatetic tradition. By writing some works such as The Three-fold Allegorical-gnostic Treatises, he paved the way for the development of Suhrawardi’s Illuminationist philosophy. In these treatises, through allegorical expressions and symbols, he explains the spirit’s journey from the soulish West (darkness) towards the soulish East (light). In the ninth namat of al-Isharat entitled Maqamat al-‘arifin, he describes this journey and refers to its different stages. In this part of al-Isharat, through introducing the gnostic, elaborating on the stages of the mystic journey, and finally discussing a mystic’s states in the course of attaining the truth, Ibn Sina highlights the significance of the intuitive method and mystic journey in unveiling the truth. In fact, what is observed in Maqamat al-‘arifin consists of an extensive interpretation of Ibn Sina’s three-fold allegorical-gnostic stories.