به كارگيري نظريه «رفتار برنامه‌ريزي شده» در پيش بيني رفتار مسواك زدن دانش‌آموزان دبيرستاني شهر قزوين

Application of planned behavior theory in predicting dental brush behavior among Iranian adolescents in Qazvin

چكيده زمينه و هدف: علي‌رغم اينكه قصد در نظريه «رفتار برنامه‌ريزي شده» مهمترين پيش بيني كننده رفتار است، اما مطالعات نشان داده‌اند كه قصد رفتاري از قابليت پيشگويي بالايي براي رفتارهاي بهداشتي برخوردار نيست. هدف اين مطالعه به كارگيري نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده در پيشگويي رفتار مسواك زدن دانش آموزان دبيرستاني شهر قزوين مي‌باشد. روش بررسي: در اين مطالعه كه از نوع مقطعي است 383 دانش آموز به طور تصادفي از دبيرستانهاي شهر قزوين براي شركت در مطالعه انتخاب شدند. پرسشنامه‌اي شامل سوالات دموگرافيك، نگرش، هنجار انتزاعي، كنترل رفتار درك شده، قصد رفتاري، برنامه‌ريزي براي عمل و برنامه‌ريزي براي از عهده برآمدن راجع به مسواك زدن توسط دانش آموزان تكميل گرديد. آناليز عاملي تاييدي و مدل رگرسيون سلسله مراتبي براي داده‌هاي گردآوري شده انجام پذيرفت. يافته‌ها: ميانگين سني دانش آموزان 41/15 بود. 2/50% از دانش آموزان پسر بودند. 1/15% از دانش آموزان مورد بررسي گزارش كردند كه مسواك نمي‌زنند. آناليز عاملي تاييدي از مدل ابتدايي (همه سوالات) نشان داد كه نگرش، هنجار انتزاعي، كنترل رفتاري درك شده، قصد رفتاري، برنامه‌ريزي براي عمل و برنامه‌ريزي براي از عهده برآمدن برازش كافي را داشتند. همچنين، با افزودن دو سازه برنامه‌ريزي براي عمل و برنامه‌ريزي براي از عهده برآمدن به نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده، درصد واريانس رفتار مسواك زدن به ميزان 1/11% افزايش يافت. نتيجه‌گيري: نتايج آناليز عاملي تاييدي روايي سازه‌هاي نگرش، هنجار انتزاعي، كنترل رفتاري درك شده، قصد رفتاري، برنامه‌ريزي براي عمل و برنامه‌ريزي براي از عهده برآمدن را تاييد كرد. همچنين دو سازه اضافه شده به مدل اصلي (برنامه‌ريزي براي عمل و برنامه‌ريزي براي از عهده برآمدن) مي‌توانند در كاهش فاصله بين قصد- رفتار در نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده موثر باشند. كليد واژه‎ها: سلامت دهان و دندان – دانش آموزان – نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده – برنامه‌ريزي

Abstract Background and Aim: Contrary to thetheory of planned behavior (TPB), intention alone is not sufficient to predict behavior. The aim of the study was application of anextended model of planned behavior in predicting dental brushing behavior among a sample of adolescents in Qazvin. Materials and Methods: A number of 383 adolescents participated in thiscross-sectional study. Attitude, subjective norm, perceived behavior control, action and coping scales and a self report questionnaire regarding dental brushing behavior was completed by the adolescents. Data were analyzed by a confirmatory factor analysis (CFA) on an original six-factor structure (attitude, subjective norms, perceived behavior control, intention, action plan and coping plan) and also a hierarchical linear regression analysis. Results: The mean age of the adolescents was 15.41 years. The most of the student were male (50.2). The CFA for the original six-factor structure showed a good fit index (?2 = 645.25, degrees of freedom df=309, goodness-of-fit index (GFI) =90, root mean squared error of approximation (RMSEA) =0.054). Action- and coping planning aggregately accounted for 11.1% of the variance associated with dental brushing behavior. Conclusion: Results obtainedform CFA analysis approved the six-factor structure including intention, action plan and coping plan. Action plan and coping plan can reduce intention-behavior gap. Key words: Oral health - Adolescents - Theory of planned behavior - Planning