پترولوژي، ژيوشيمي و كاني سازي سنگهاي آتشفشاني ترشيري و توده هاي نفوذي و نيمه‌نفوذي همراه آنها در منطقه ارغش- قاسم‌آباد (شمال‌شرق ايران) با گرايشي ويژه به سن و منشا گرانيت‌ها

Petrology, geochemistry and mineralization of Tertiary volcanic rocks associated with subvolcanic intrusive bodies, with special reference to age dating and origin of granites from Arghash – Ghasem-Ab

منطقه ارغش- قاسم آباد در شمال‌شرق ايران و در حاشيه زون ساختاري سبزوار قرار دارد. رخنمونهاي ترشيري شامل گرانيت و كوارتز مونزوديوريت پورفيري همراه با سنگهاي آتشفشاني از نوع داسيت و آندزيت هستند. در منطقه مورد مطالعه، دايك‌هايي از نوع كوارتز گابرو و كوارتز مونزوديوريت، سنگهاي قديمي تر را مورد نفوذ قرار داده اند. گرانيت‌ها و سنگهاي آتشفشاني، ميزبان رگه هاي كوارتز-‌كلسيت طلا و آنتيموان دار هستند. رگه هاي كاني سازي عمدتاً در اطراف دايك‌ها و در نيمه جنوبي منطقه ديده مي شوند. مطالعات ژيوشيميايي حاصل از اين پژوهش نشان مي دهد كه گرانيت‌ها ماهيت كالك‌آلكالن پتاسيم بالا داشته، و از نوع گرانيتوييدهاي انتقالي بين دو نوع A و I هستند. سنگهاي آتشفشاني نيز با تركيب آداكيتي، سرشار از استرانسيم و باريم مي‌باشند. دايك‌هاي منطقه مورد مطالعه، ويژگيهاي سنگهاي لامپروفيري را نشان مي دهند. سن سنجي اورانيم- سرب بر روي زيركن در گرانيت، سن 2/2 ± 4/55 ميليون سال (ايوسن زيرين) را نشان مي دهد. نسبتهاي 87Sr/86Sr و ?Nd اوليه در گرانيت‌ها به‌ترتيب 704142/0 و 84/5+ مي باشند. داده هاي نسبتهاي ايزوتوپي 87Sr/86Sr اوليه، وجود ماگمايي با منشا گوشته تهي‌شده را تاييد مي كند. سن به‌دست آمده نشان مي دهد كاني سازي طلا- آنتيموان از ايوسن زيرين جوانتر است. براساس شواهد صحرايي، ارتباط كاني سازي با دايك‌هاي لامپروفيري، بيش از ارتباط آن با سنگهاي آداكيتي است.

Arghash – Ghasem-Abad area in NE Iran is located in the rim of the Sabzevar structural zone. Tertiary outcrops include granite and quartz monzodiorite porphyry associated with dacite and andesite volcanic rocks. In the study area, quartz gabbro and quartz monzodiorite dykes intruded the older rocks. Granite and volcanic rocks host Au-Sb-bearing quartz-calcite veins. Mineralized veins are mainly located around the dykes in the southern part of the area. According to geochemical studies, granites have high-K calc-alkaline affinity with transitional I/A-type features. The volcanic rocks with adakitic composition contain high abundances of Sr and Ba. The dykes in the area show characteristics of lamprophyric rocks. U-Pb zircon dating of granite yielded an age of 55.4±2.2 Ma (Lower Eocene). Initial 87Sr/86Sr and ?Nd values for the granites are 0.704142 and +5.84, respectively. Initial 87Sr/86Sr ratios strongly suggest a depleted mantle source for the magma. This dating demonstrates that the Au-Sb mineralization occurred later than Lower Eocene. Based on field observation, the mineralization is more related to the lamprophyric dykes than to the adakitic rocks.