عرفان ابن‌سينا در آثار فرانسويان دو سده اخير

Mysticism of Ibn Sina in the French Works of Two Recent Decades

در قرن نوزدهم با پيدايش مكتب‌هاي ادبي در فرانسه و توجه به آثار ادبي و عرفاني مشرق‌زمين، كار نويسندگان و مترجمان رسايل و نوشته‌هاي ابن‌سينا آغاز شد. آن‌ها ابن‌سينا را ابن‌سيناي ارسطويي كه ناقل ميراث ارسطويي و نوافلاطوني به غرب بود مي‌شناختند. فرانسويان اين پرسش را مطرح كردند كه چرا ابن‌سيناي ارسطويي به نگرش‌هاي عرفاني پرداخته است. آن‌ها با طرح اين مسيله كه آيا مي‌توان بين اين دو جريان فكري وحدتي ايجاد كرد يا نه، در آثارشان به سه گونه نظريه مبادرت ورزيدند. گروهي تلاش كردند تا پيوندي بين آثار عرفاني او با نگرش‌ها و نوشته‌هاي فلسفي بيابند و گروهي از محققان درباره شخصيت و آثار عرفاني او ترديدي نكردند و با صراحت گفتند كه ابن‌سينا در آثارش از مراحل سير و سلوك عارفانه و مكاشفاتي ذكر مي‌كند كه قالبي رمزگونه و استعاري دارد كه نشان از تجربه شخصي و عملي‌اش مي‌باشد، و گروه سوم او را فيلسوفي ارسطويي معرفي كردند كه صرفاً ناقل سخنان صوفيان و عارفان بوده است. ما در اين مقاله توصيف و تحليل اين سه ديدگاه خواهيم پرداخت.

In the nineteenth century, with the rise of the literary schools in France and giving heed to oriental literacy and mystical works, the commentators and translators of Ibn Sina began to work on his treatises. Since they knew Ibn Sina as an Aristotelian philosopher, the following question was raised: Why has Aristotelian Ibn Sina given heed to mystical attitudes? In response to the question whether or not there is any unity between the two mentioned tendencies, the French researchers have three views: Some have attempted to find a sort of relationship between Ibn Sinaʹs philosophical writings and his mystical works. Others have not questioned his mystical character and his spiritual works and have clearly pointed out that his intuitions and mystical words has a sort of metaphorical and mysterious theme showing his mystical experiences. The rest have introduced him as an Aristotelian philosopher who has only quoted the words of Sufis and mystics. Our goal in this paper is to critically analyze these three perspectives.