ظرفيتِ پنهان بوم‌شناسي تلاقي طبيعت و تاريخ در شهر

Latent Capacity Ecology of Nature and History Intersection in City

مكان‌گزيني سكونت و زندگي انسان شهري در شهرهاي ايراني با بستر طبيعي در ارتباط مستقيم بوده است. در شهرهايي كه محور طبيعي در آن نقش بارزي ايفا مي كند، نقاط كانوني وجود دارد كه حاصل برخورد جريان پرقدرت طبيعت و حضور نظم انساني در ادوار مختلف تاريخي در آن محدوده است. اين نقاط مركز ثقل قلمرو تركيب‌يافته از طبيعت و شهر را شامل مي شود و بالاترين ظرفيت را در توسعه كيفي شهر در سازمان فضايي آن دارد. هم زماني و تلاقي لايه‌هاي مختلف ادراكي، عملكردي، خاطره‌اي و ذهني، جغرافيايي و بي‌شمار عناصر متكثر محيط و منظر در حوزه نفوذ آنها ضمن ايجاد ظرفيت بالا براي تاثيرگذاري بر محيط زيست انساني و فضاي شهري، عامل توسعه كيفي شهر نيز خواهد بود. شناسايي، ساماندهي و توسعه اين نقاط با رويكرد منظر به عنوان دانش بوم شناختي و با توجه به هدف توسعه كيفي و پايدار شهر، مي‌تواند گامي موثر در نيل به اهداف توسعه اي شهر باشد. اين نوشتار به نقش طبيعت در شهر و اهميت برهمكنش آن با تاريخ شهر در زيست جهان انساني مي‌پردازد و در انتها با بررسي منطقه تجريش به عنوان نمونه اي از هم‌نهشتي طبيعت با تاريخ در تهران و لزوم پردازش آن، نسبت به تشريح موضوع اقدام كند.

Residential locating and urban life depends on natural context in Iranian cities. In some cities, natural axis plays a significant role. Therefore the focal points in these cities are the result of the confluence of power of nature and human order in different historical periods. These points are the center of territory which is the combination of city and nature. In addition, they have the highest capacity in qualitative development of city in its spatial organization. Confluence of different layers such as perceptual, functional, memorial, mental, geographical and also numerous elements of environment and landscape not only affects human environment and urban space but also can cause the qualitative development of city. Urban Landscape is the result of interaction between ecology of city (nature), its history and residents’ perception. Hence it guarantees the meaning of the environment and sustainability of the place. In other words, urban landscape is confluence of the history and nature and it also affects the quality of urban spaces. Connection with environment in a continuous order of daily urban landscape would be possible by reviving the confluence of nature, history and urban activities in Tehran. In addition, meaningful and multilayered urban places would be created. This article debates the role and importance of interaction between nature and history of the city. Finally, it attempts to describe the main issue by analyzing Tajrish Area in Tehran as an example of interaction between nature and history.