بررسي تطبيقي اتوپيا در انديشه‌هاي اجتماعي افلاطون، ابونصر فارابي و كارل ماركس

Comparative study of the social ideas of utopia in Plato, Abonasr Farabi and Karl Marx

طرح انديشه اتوپيا از طرفي بيشتر در دوره‌هايي صورت گرفته كه نظام‌هاي اجتماعي از عدم انعطاف سياسي بيشتري برخوردار بوده و انديشمندان خود را در تاثيرگذاري بر نظام سياسي ـ اجتماعي زمان خود ناتوان ديده‌اند و از طرف ديگر وجود ساختي ناسالم و به تعبير جامعه شناختي، غيركاركردي، موجب مي‌شده كه هر كدام از انديشمندان،‌ فيلسوفان و حتي جامعه شناسان به ساختن تصويري ذهني و آرماني از جامعه‌اي كه مردم و مخصوصاً طبقات و اقشار پايين جامعه بتوانند نيازهاي خود را در حد معقولي تامين كرده و دوستي و تعاون را جايگزين ستيزه و تضاد در روابط اقتصادي ـ اجتماعي كنند، اقدام كرده‌اند. به همين دليل مي‌توان تلاش انديشمندان در طرح مدينه فاضله را نوعي طرح ريزي و برنامه ريزي براي ايجاد اصلاحات و تغييرات دانست كه مقصد آن در اين انديشه‌ها همان مدينه فاضله است. توصيف افلاطون از مدينه فاضله و حكومت با شرح منشا جامعه سياسي يعني چگونگي گردهم آمدن مردمان براي برپا كردن كشور آغاز مي‌شود. به نظر او انگيزه‌ اين كار‌ نه همسايگي و نه تشابه نژادي، بلكه نياز اقتصادي افراد بشر به يكديگر است و اين نياز هم از دو چيز بر مي‌خيزد يكي توانايي محدود افراد براي برآوردن همه‌ نيازهاي خود و ديگري استعدادهاي گوناگون افراد كه آنان را به كارهاي متفاوتي قادر مي‌سازد. با آطن كه افلاطون به طور جزمي معتقد به اقتصاد به عنوان تنها منشا جامعه سياسي نيست،‌ بلكه عوامل ديگري را هم دخيل مي‌داند و ليكن نياز اقتصادي را زيربنا مي انگارد. مدينه فاضله در انديشه فارابي بر اساس تعاون، ‌ياريگري، تقسيم كار و توزيع مسيوليت‌هاي اجتماعي بين اعضاي جامعه، به منظور رفع نيازهاي فردي و جمعي تشكيل مي‌شود. به نظر فارابي وظيفه‌ اصلي حكومت ‌كوشش و تلاش همه جانبه براي برقرار امنيت و آرامش و استقرار گسترده شبكه آموزش و پرورش به منظور كشف استعدادها و پرورش آن ها و بهره‌گيري صحيح از استعدادهاي شكوفا شده براي واگذاري مسيووليت‌هاي متناسب در ضمن تقسيم كار است.كارل ماركس معتقد است كه كمونيسم به عنوان مدينه فاضله انسان ها، امكان به فعليت در آوردن آرزوهاي ديرينه‌ بشر يعني حذف امتيازات اقتصادي و نابرابري‌هاي اجتماعي را فراهم آورده و از اين طريق انسان ها در عمل به آزادي و تساوي بيشتري براي كنش اجتماعي خود دست مي‌يابند.

The idea of utopia was in times that social systems suffered from the lack of flexibility and social thinkers of time were unable to influence the social-political system of that time.Scholars attempt in posing utopia is a kind of planning and programming for reforms and changes that its destination in those thinking is utopia. Platoʹs descriptions of utopia and government begins with the explanation of the origin of political society, that is how people come together to set up the country. Plato believed that the economy as the only source of political community is not dogmatic, but also considers other factors and contribute the economic needs as infrastructure. Farabiʹs utopia based on the idea of cooperation, sponsors, division of labor and social responsibility among community bmembers in order to meet the needs of individual and collective forms. Karl Marx believed that communism as a manʹs utopia, actualized the possibility of human long-standing aspirations of elimination of economic benefits and social inequalities and thereby provides the freedom and equality for human to have social action.