بررسي وضعيت كمّي و كيفي منابع آب زيرزميني (مورد شناسي: دشت جوين، استان خراسان رضوي)

Study the qualitative and quantitative condition of the groundwater resources (Case Study: Jovain Plain, Khorasan Razavi Province)

امروزه به دليل كاهش بارندگي، حفر تعداد زياد چاه هاي عميق در سال هاي اخير و برداشت بيش از حد مجاز از منابع آب زيرزميني در دشت ها و عدم توجه به مقوله آبخوانداري و انجام تغذيه مصنوعي، توجه بيشتر به آب هاي زيرزميني امري اجتناب ناپذير و مهم محسوب مي گردد، و بررسي وضعيت كمّي و كيفي سفره هاي آب زيرزميني از جمله اين امور است. در اين مقاله تغييرات كمّي و كيفي سفره به منظور تغذيه و تخليه در تعدادي از پيزومترهاي دشت حاصلخيز جوين در استان خراسان رضوي بررسي گرديد. ابتدا آمار داده-هاي سطح ايستابي در 50 پيزومتر به صورت كمّي و در 60 پيزومتر به صورت كيفي به عنوان پيزومترهاي منتخب تهيه شد و آزمون هاي كفايت و همگني داده ها انجام گرديد. سپس بازسازي داده هاي ناقص انجام شد و در نهايت داده ها در پايه مشترك آماري 12 ساله 1386-1374 استخراج و مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. هدف اين مقاله، تعيين نقشه هاي كمّي و كيفي آب هاي زيرزميني از روي متغير داده هاي سطح ايستابي به روش ميان يابي نزديك ترين همسايه (ID) با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) است؛ به طوري كه براساس نتايج ترسيم هيدروگراف واحد سالانه دشت جوين به طور ميانگين سطح آب زيرزميني از سال هاي 1375-1374 تا سال آبي 1386-1385 افتي معادل 10 متر را نشان مي دهد. همچنين هيدروگراف واحد سالانه دشت جوين و سه دوره افت شديد سطح ايستابي، از سال آماري 74 تا 77 از 07/53 به 09/54 متر، وضعيت تقريباً نرمالي از افت را در جوين نشان مي دهد، اما از سال آماري 1377 به بعد تا سال 1382 رقم افت از 09/ 54 به 5/58 متر رسيده، يعني نزديك به 5/4 متر افت طي 4 سال آبي نمايان را مي سازد. با توجه به نتايج حاصل از تجزيه و تحليل داده هاي كمّي و كيفي به روش ميان يابي نزديك ترين همسايه و ترسيم نقشه هاي كيفي و هم افت، پارامترهاي كيفي ميان يابي شده نيز در برخي مناطق بحراني و كاهش شديد كيفيت اين آبخوان را نشان مي دهند.

Water shortage is one of the most important environmental challenges in arid and semiarid regions. Unfortunately, today, due to low precipitation and over pumping of groundwater resources in recent years and also lack of attention to aquifer and artificial feeding; therefore more attention to ground water resources is an inevitable and important issue. The review of quantitative and qualitative situation of the underground water tables is of such issues which shall be considered. In this study, the qualitative and quantitative variations of the groundwater water tables have been investigated for feeding and discharge in some pizometers of Jovain prolific plains in south Khorasan province. Firstly, the data statistics of hydro static levels at 50 pizometers as quantitative and at sixty pizometers as qualitative were prepared as selected pizometers and sufficiency and homogenous tests of the data were performed. Then the imperfect data were reconstructed and finally the data were extracted and analyzed in 12 years common statistics base of 1995-2007. The aim of this paper is to determine the qualitative and quantitative maps of underground waters based on the variables of hydrostatic levels through inverse distance interpolation method (ID) by the use of GIS system (Geographical Information System). So that, based on the results of mapping Annual Groundwater Unit Hydrograph (AGUH) of Jovain province, on average the water ground level from years of 1995 to 1999 up to aqueous year 2006-2007 shows a drop of 10 m. Also the Annual Groundwater Unit Hydrograph (AGUH) of Jovain plain and three periods of diverse drop of hydrostatic level from years 1995 up to 1998 from 53.07 to 54.09m shows approximately a normal drop status. But from statistical year 1998 on ward up to year 2003, the drop has reached from 53.07 to 54.09 m, that is 4.5 m of drop during four aqueous years. With respect to the obtained results of analysis of quantitative and qualitative results by Inverse Distance Interpolation Method (ID) and mapping qualitative and iso- drop maps , the interpolated qualitative parameters are critical in some areas and show a drastic decrease of quality of this aquifer.