تغييرات ساختارهاي اقتصادي و بنيان هاي جديد برنامه ريزي فضايي شهري و منطقه اي كلان-شهرها، مورد شناسي: كلان شهر تبريز

Change of Economic Structures and New Foundations of Urban and Regional Spatial Planning, Case study: Tabriz Metropolis

هدف اين مقاله تحليل تطبيقي برنامه ريزي مبتني بر بنيان هاي عصر صنعت و اطلاعات و تعيين تغييرساختارهايي است كه برنامه ريزي فضايي را شكل داده اند. به نظر مي رسد در شرايط عدم تطابق بنيان هاي برنامه ريزي با تغييرات ساختارهاي اقتصاد جهاني، شهرها (خصوصاً كلان شهرها) كه عامل رشد اقتصادهاي ملي و ارتقا دهنده جايگاه بين المللي و جهاني كشورها هستند، در برنامه ريزي هاي توسعه و عمران شهري و منطقه اي با مشكل تناقض هاي كالبدي نسبت به نقش بايسته شان مواجه مي شوند. اين مساله مي تواند راه جهاني شدن كشورها از طريق نقش آفريني كلان شهرها را مسدود نمايد. در اين مقاله، اصول پايه‌اي براي برنامه ريزي فضايي شهري و منطقه اي با استفاده از آرا و نظريه پردازي هاي صاحب نظران اين حوزه از جمله دانيل بل، فريتزماكلوپ، آلوين تافلر، فرانك وبستر، يونجي ماسودا، سيمون نورا، آلن منك، مارك اوري پورات و مانويل كاستلز ارايه شده است زيرا اين انديشمندان داراي ديدگاههاي مرتبط با جامعه ي اطلاعاتي هستند. در اين مقاله كوشيده شده است سازمان يابي فضايي كلان شهر تبريز و منطقه شهري آن با حاكميت انگاره جديد تبيين گردد. روش گردآوري و تحليل داده ها در اين مقاله به صورت تحليل ثانويه مي باشد. عمده ترين يافته هاي مقاله عبارتند از : ساده و كوتاهتر شدن فضا به دليل كم شدن اجزاي سيستم ها، جايگزيني آميختگي اجزا به جاي جدايي گزيني آنها، جايگزيني انبوه زدايي از زمان و مكان بر تمركز و تراكم، تغيير نظم دهي اجزا از ساختار عمودي به افقي، جايگزيني گسستگي بر پيوستگي فضايي اجزاي سازمان، جايگزيني معيارهاي كيفي بر كمي در سازماندهي و تغيير اندازه و مقياس اجزاي سيستم از بزرگ به كوچك.

Emergence and appearance of changes in the role, physical structure and spatial organization of cities is not a haphazard event. But this occurs during a long developmental process and under the influence of economical developments resulting from modifications in nature, technology and production relations, social developments and philosophical progressions. The method used in this paper for data analysis is in the form of secondary analysis. Diagrams were used for elucidation of the issues and processes. In this paper basic principles have been outlined for urban and regional spatial planning benefitting from the scholarsʹ thoughts and viewpoints in this area including Daniel Bell, Fritz Machlup, Alvin Toffler, Frank Webster Yoneji Masuda, Simon Nora, Allen Mank Uri and Manuel Castells who hold views germane to information society. Also the spatial organizing of Tabriz and its urban region has been defined with the dominancy of the new pattern. Besides, Its primary findings embrace uncomplicated and shortened space due to reduction of the systemʹs parts, replacement of parts fusion with their severance, replacement of decentralization from time and place with centralization, converting parts assortment from vertical structure to horizontal, replacement of space dissociation with space integration, replacement of quantitative criteria with qualitative measures in organizing process and conversion of size and scale of system parts from large to small.