قانون اساسي جامعه بين‌المللي در محاق(تاملي در نظريه و رويه)

Constitutionalism in International Community: Fact or Fiction

برقراري هرگونه سلسله‌مراتبي در ميان هنجارهاي نظام بين‌المللي، نيازمند منطقي حقوقي است. چنين منطقي علي‌رغم رويكردهاي ضد‌ونقيض حقوق‌دانان بين‌المللي، در ميان منابع حقوقيِ ديوان بين‌المللي دادگستري، جايي نداشته و عملاً نيز مورد پذيرش نيست. بااين‌حال، تحولات اخير جامعه بين‌المللي از جمله روند انساني‌تر‌شدن حقوق بين‌الملل، اهميت طرح مباحث مرتبط با مسيوليت كيفري دولت‌ها، جنايي‌شدن نقض برخي هنجارهاي بين‌المللي، تحول در مفاهيمي مانند صلح و امنيت بين‌المللي، چالشي ميان حاكميت دولت و گسترش قلمرو صلاحيت ملي، ترديدهايي مبني بر وجود نوعي سلسله‌مراتب هنجاري در نظام حقوق بين‌الملل را به ذهن متبادر مي‌سازد. در اين مقاله در صدديم تا ضمن تاملي در ماهيت و ساختار جامعه بين‌المللي و با نگاهي گذرا به رويه بين‌المللي به امكان و امتناع قانون اساسيِ جامعه بين‌المللي بپردازيم. روشن است تا زماني كه جامعه بين‌المللي در كل به درك همسازي از ارزش‌هاي مشترك نايل نگردد و تا آن هنگام كه بسترهاي شكلي و ماهوي لازم براي تحقق قانون اساسيِ جامعه بين‌المللي فراهم نگردد، تنها مي‌توان به قانون اساسيِ جامعه بين‌المللي به مثابه رويايي نافرجام نگريست. به نظر مي‌رسد رويه بين‌المللي دولت‌ها و مراجع قضايي بين‌المللي (از جمله ديوان بين‌المللي دادگستري) نيز در همين راستاست.

The international legal system is in a period of transition from the traditional paradigm to a modern one. This is while the process of transition is slow. However, the complexity of the realities in the context of international community is compounded by two conflicting phenomena. On one front is the process of fragmentation and on the other is the recent paradigm of the constitutionalism. Much has been told about fragmentation and the self-contained regimes, but “International Constitutionalism” is currently one of the leading approaches to international law that needs to be seriously scrutinized. The main question is, while the rapid development of international shared values such as culture, nationality and language is often taken to be central, exactly how or why this promotes constitutionalism at the international level; a point that still remains unclear. In this essay by focusing on the human rights revolution since 1945 and the rise of international criminal law that is administered by various international criminal tribunals, we will consider some ambiguities and challenges ahead of the realization of international constitutionalism and its related consequences.