بررسي انگيزه هاي تخلف احداث بناي مازاد بر تراكم ساختماني در شهر تهران

An investigation of the motives for FAR contravention in Tehran

بخش عمده اي از مسايل و ناهنجاري هاي كلانشهر تهران را مي توان به تخلفات ساختماني نسبت داد كه پس از رشد مهاجرت به شهر، رونق ساخت و ساز و رواج فروش تراكم و ضابطه در شهر تهران شدت يافت. پيامدهاي وسيع اين پديده و ناكارآمدي شهرداري تهران در كنترل مناسب ساخت و ساز هاي شهري، پيشگيري از وقوع اين تخلف را در شهر تهران، از طريق تعديل يا حذف علل پيدايش يا گسترش آن ضروري مي سازد. در اين مقاله با مرور مطالعاتي كه تاكنون در زمينه علل وقوع تخلفات ساختماني انجام شده است، به بررسي علل و انگيزه هاي اقدام به يكي از انواع مهم تخلف ساختماني در شهر تهران (تخلف احداث بناي مازاد بر تراكم مجاز) از طريق بررسي ارتباط بين 6 شاخص آگاهي از قوانين و مقررات ساخت و ساز، انگيزه رفع نياز خانواده از طريق احداث بناي خلاف، انگيزه سود اقتصادي خلاف، سطح درآمد مالكين، تخصص و تجربه سازندگان و كيفيت نظارت بر ساخت و ساز بر يكديگر و بر تخلف ساختماني مازاد تراكم پرداخته شد. اطلاعات لازم براي هر شاخص از طريق يك يا چند سوال از 150 نفر از افرادي كه براي پرونده تخلف ساختماني خود به شهرداري مراجعه كرده اند جمع آوري شد و روش همبستگي پيرسون و تحليل مسير براي تحليل اطلاعات استفاده شد. نتيجه نشان داد كه مهم ترين عامل موثر بر تخلف ساختماني مازاد بر تراكم، كم بودن آگاهي سازنده ساختمان از مقررات و استانداردهاي ساختمان است (ميزان اثر مستقيم و غير مستقيم بر اين تخلف بر اساس ضريب بتا: 0.616). و پس از آن به ترتيب، سطح درآمد (با ضريب 0.14) و انگيزه رفع نياز خانواده از طريق احداث يا توسعه غير قانوني بنا (با ضريب 0.119) با وقوع تخلف مازاد تراكم ارتباط دارند.

Non- compliance with building regulations is one of the major abnormalities in Tehran that its effects can be seen in different aspects and levels. There are different kinds of building contraventions in Tehran that FAR contravention is the most numerous among them. This paper aims to find some reasons for FAR contravention in the city through the consideration of the effect of social, economical motivations and the monitoring system about urban constructions on FAR contravention. Therefore, six indicators including level of awareness, violation of regulations with the aim of meeting the minimum needs of housing (housing related motives), violation of regulations with the aim of gaining financial profit (profit making motives), ownerʹs income level, experience and expertise level of developers, and the quality of supervision and monitoring are determined and the information gathered through questionnaires answered by 150 persons whose cases were under investigation in the municipality and the information are analyzed through path analysis. According to the results, the FARTHEST contraventions have been occurred due to the low level of awareness of citizens about building bylaws and the importance of complying with them in Tehran. In addition, meeting the necessity to more covered space and room for housing or working, and the income level are the principal factors affecting on the occurrence of FAR contravention in the city.