تاثير مقادير و زمان قطع آب آبياري بر عملكرد و كارآيي مصرف آب ارقام گندم در روش آبياري باراني

Wheat Deficit Irrigation by Water Depletion and Length of ‎ Sprinkler Irrigation

براي بررسي اثر درصد آب مصرفي و زمان قطع آب آبياري در روش آبياري باراني بر ميزان عملكرد و كارآيي مصرف آب در ‏ارقام مختلف گندم، آزمايشي با استفاده از طرح آماري كرت‌هاي نواري دو بار خرد شده ‏‎(Strip Split Plot)‎‏ در قالب طرح ‏بلوك‌هاي كامل تصادفي در سال هاي 1385 تا 1387 در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خراسان رضوي، ايستگاه ‏طرق، در سه تكرار به اجرا درآمد. تيمارهاي مربوط به سطوح آب آبياري (70، 85، و 100 درصد نياز آبي كامل) در كرت‌هاي ‏عمودي و تيمارهاي مراحل قطع آبياري (بدون قطع آبياري- آبياري كامل، قطع آب در مرحله ساقه رفتن، و قطع آب در مرحله ‏گرده‌افشاني) در كرت‌هاي افقي قرار گرفتند. همچنين، سه رقم الوند، توس، و گاسكوژن دركرت‌هاي فرعي آزمايش، به عنوان ‏رقم‌هاي مورد بررسي، انتخاب شدند. عملكرد گندم در سه سطح آبياري 70، 85، و 100 درصد به ترتيب برابر با 3182، ‏‏4639، و 4748 كيلوگرم در هكتار به دست آمد. از نظر آماري تفاوت معني‌داري بين عملكرد دو تيمار 85 و 100 درصد ديده ‏نمي شود. بيشترين ميزان كارآيي مصرف آب با 849/1 كيلوگرم به ازاي هر مترمكعب در تيمار 85 درصد آب مصرفي به دست ‏آمده است. آبياري كامل (بدون قطع آبياري) با عملكرد 4557 كيلوگرم در هكتار بيشترين عملكرد را نشان مي‌دهد. عملكرد ‏در تيمار قطع آب در مرحله ساقه رفتن و گرده‌افشاني به ترتيب برابر با 4195 و 3817 كيلوگرم در هكتار است. بين دو تيمار ‏آبياري كامل و قطع آب در مرحله ساقه رفتن اختلاف معني دار ديده نمي‌شود. قطع آب در مرحله ساقه رفتن بيشترين ميزان ‏كارآيي مصرف آب را دارد (778/1 كيلوگرم به ازاي هر مترمكعب). رقم الوند بيشترين عملكرد (4447 كيلوگرم در هكتار) و ‏كارآيي مصرف آب (718/1 كيلوگرم به ازاي هر مترمكعب) را دارد. نتايج اين پژوهش بيانگر آن است كه با در نظر گرفتن ‏ميزان عملكرد، ميزان آب مصرفي، و كارآيي مصرف آب هرگاه كمبود آب جدي نيست آبياري كامل و در زمان مواجه با كمبود ‏آب، سطح 85 درصد آب مصرفي و نيز قطع آب در مرحله ساقه رفتن قابل توصيه است.‏

This research was conducted at Torogh Agricultural Research Station in Khorasan-e Razavi province to ‎determine the impact of irrigation cutoff at different growth stages and percentage of water use on the ‎yield and water use efficiency (WUE) of wheat cultivars using sprinkler irrigation. The study was done ‎from 2006-2008. The experimental design was a randomized complete block design with a strip split plot ‎layout and three replications. The three vertical plots were for irrigation (70%, 85%, 100% of plant ‎requirement), the three horizontal plots were for irrigation cutoff point (full irrigation, irrigation cutoff at ‎stem elongation, cutoff at pollination) Three wheat cultivars (Alvand, Toos, Gaskozhen) were the subplots. ‎The yield means at 70%, 85% and 100% water consumption were, respectively, 3182, 4639, and 4748 ‎kg/ha. Water consumption of 85% and 100% fell into statistical group A. The highest value for WUE was ‎‎1.849 kg/m3 at 85%, followed 1/389 kg/m3 for 70%, and 1.618 kg/m3 for 100%. The irrigation cutoff ‎treatment showed significant differences (P? 0.05) for grain yield and WUE. Full irrigation showed the ‎highest grain yield (4557 kg/ha) and irrigation cutoff at stem elongation and cutoff at pollination actually ‎decreased yield to 4195 and 3817 kg/ha, respectively. Full irrigation and irrigation cutoff at stem ‎elongation fell into statistical group A. Cutoff at stem elongation had the highest WUE (1.778 kg/m3). ‎Combined analysis showed that wheat cultivar had a significant effect on grain yield and WUE. Alvand ‎cultivar had the highest yield (4447 kg/ha) and WUE (1.718 kg/m3). The results showed that, where water ‎shortage was not an issue, full irrigation produced the best results. In areas of water shortage, 85% ‎irrigation using the cutoff at stem elongation method is recommended for the best results in yield, water ‎consumption and WUE. ‎