اثر كودهاي سبز و شيميايي نيتروژني بر رشد اوليه، عملكرد و اجزاي عملكرد گندم (Triticum aestivum L.)

Effect of Green manures and Nitrogen Fertilizer Levels on Early Growth, Yield and Yield Components of Wheat (Triticum aestivum L.)

چكيده به منظور بررسي اثر كودهاي سبز مختلف و مقادير كود شيميايي نيتروژن بر خصوصيات رشد رويشي، عملكرد و اجزاي عملكرد دانه گندم، آزمايشي در سال زراعي90-1389 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه شهيد چمران اهواز انجام شد. آزمايش به صورت كرت هاي يك بار خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار بود. فاكتور اصلي شامل مقادير كود نيتروژن (اوره) (صفر، 50، 100 و 150 كيلوگرم در هكتار) و فاكتور فرعي شامل كودهاي سبز (شاهد يا عدم كاربرد كودسبز، ارزن، سسبانيا، آمارانت، لوبيا چشم بلبلي و ماش) بود. اين آزمايش در دو مرحله اجرا شد. ابتدا كاشت و برگرداندن كودهاي سبز به خاك و پس از آن كاشت گندم بود. نتايج نشان داد كه هردو عامل كودسبز و كود نيتروژن بر رشد اوليه گياهچه هاي گندم موثر بودند. اثر كودهاي سبز بر وزن خشك و شاخص سطح برگ گياهچه هاي گندم در مقادير كم نيتروژن بطور معني داري بيشتر از سطوح بالاي نيتروژن بود. كاربرد 100 كيلوگرم نيتروژن در هكتار همراه با كودسبز لوبيا چشم بلبلي بيش ترين وزن خشك و شاخص سطح برگ گياهچه هاي گندم را دارا بود. كاربرد كودسبز اثر معني داري بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه در كليه سطوح نيتروژن مصرفي داشت. از ديدگاه اكولوژيكي، بهترين عملكرد و درصد پروتيين دانه در شرايط كاربرد 50 كيلوگرم نيتروژن در هكتار همراه با كاربرد كودهاي سبز بقولات بويژه ماش و لوبيا چشم بلبلي بدست آمد. بنابراين با توجه به اينكه مقدار كود توصيه شده در اين منطقه 100 كيلوگرم در هكتار است، لذا با كاربرد كودهاي سبز بقولات همچون ماش و لوبيا چشم بلبلي به همراه مصرف 50 كيلوگرم نيتروژن در هكتار، علاوه بر دست يابي به عملكرد مطلوب كمي و كيفي، مصرف كود شيميايي نيتروژني نيز بطور قابل ملاحظه اي كاهش يافت.

Abstract In order to study the effect of different green manures and nitrogen fertilizer levels on early growth characteristics, grain yield and yield components of wheat, a field experiment was conducted on Agricultural Faculty of Shahid Chamran University of Ahvaz during 2010-2011. The experimental design was split plot based on RCB with three replications. Main plot including nitrogen fertilizer (Urea) rates (i. e. 0, 50, 100, 150 kg ha-1) and sub-plot including green manures (i.e. control, millet, sesbania, amaranth, cowpea and mungbean). This study was madin two stages. First sowing and incorporated of green manures on to the soil and then, sowing of wheat crop. Results showed that, both green manures and nitrogen fertilizer levels had positive effect on early growth of wheat seedling. Effect of green manures on dry matter and LAI of wheat seedling in lower nitrogen rates were significantly more than higher nitrogen rates. Highest seedling dry matter and LAI were obtained by application of 100 kg N ha-1 along with cowpea as green manure. Application of green manures had significant effects on grain yield and yield components of wheat crop in all nitrogen rates. In ecological point of view, the best grain yield and biological yield were obtained by use of 50 kg N ha-1 along with legume green manures especially cowpea and mungbean. Therefore, since application of 100 kg N ha-1 is recommended nitrogen rate for this region, use of legume green manures especially mungbean and cowpea along with 50 kg N ha-1, in addition of achieving high qualitative and quantitative yield, amount of used nitrogen fertilizer reduced.