تغيير الگوي كشت بهينه با توجه به ريسك و محدوديت هاي جديد اعمالي شركت آب منطقه اي استان-كردستان (مطالعه موردي مزرعه 200 هكتاري در دشت دهگلان)

Changing of Optimum Cropping Pattern Analysis Considering Risk Factor and New Limitations of Kurdistan Regional Water Company (Case study: 200 Hectares of Farm Area in Dehgolan Field)

چكيده با توجه به نامناسب بودن پراكندگي زماني و مكاني ريزشهاي جوي در ايران و پايين بودن راندمان آبياري در كشاورزي، آب به عنوان محدود كننده ترين عامل توليد در كشاورزي مطرح مي باشد. به علت گستردگي پهنه‌ي مرزي كشورمان و تنوع اقليمي مناطق گوناگون، رسيدن به الگوي كشت مناسب كه از آن بتوان حداكثر بهره‌برداري را از عوامل ونهاده هاي توليد به‌ويژه عامل محدود كننده‌ي آب به‌دست آورد ضرورتي انكار ناپذير است. دشت دهگلان داراي 802 حلقه چاه عميق و نيمه عميق مي باشد كه با مشكل افت سطح آب زيرزميني روبه رو بوده است. استفاده بي رويه از منابع آب و خشك سالي سال هاي اخير، شركت آب منطقه اي استان كردستان را برآن داشته است كه جهت حفظ منابع آبي، محدوديت هايي براي جلوگيري از اضافه برداشت آب چاه ها اعمال نمايد. مدل موتاد- هدف، حالتي از برنامه ريزي رياضي است كه ريسك را وارد تصميم گيري هاي مربوط به برنامه ريزي براي فعاليت هاي مزرعه مي كند. ويژگي اصلي اين مدل آن است كه ريسك به وسيله انحراف منفي از يك مقدار بازده (درآمدناخالص)، به صورت مجموع حاصلضرب بازدهي هاي انتظاري فعاليت هاي جداگانه محاسبه مي شود. در اين مطالعه، به تجزيه تحليل الگوي كشت بهينه در شرايط ريسك و در نظر گرفتن محدوديت اعمالي شركت آب منطقه اي كردستان، در سال زراعي 88-1387 پرداخته شده است. نتايج حاصل نشان داد در صورتي كه زارع از الگوي كشت بهينه در زمان اعمال محدوديت آب استفاده كند در حداكثر ريسك تنها 2000 هزار ريال نسبت به حالتي كه محدوديت آب اعمال نشده است، زيان خواهد ديد.

Abstract Considering to insufficient distribution of time and spatial of atmospheric raining and the low efficiency of agricultural irrigation, water is the most limiting factor in agricultural production in Iran. Due to extent of border zone and diversity of different climatic regions in our country, reaching a suitable cultivation model that it can bring maximum utilization of production factors and inputs particularly water as the limiting factor is an undeniable necessary. Dehgolan field has 802 deep and semi deep wells which have the problem of the water surface falling. Surplus usage of water resource and droughts in recent years impelled Kurdistan Province Regional Water Company to exert limitations for preventing excessive water extraction from wells.Target-Motad is a kind of mathematical programming model which interferes risk in decisions for planning farm activities. The main feature of this model is that the risk is calculated by negative deviation of a determined efficiency (gross revenue), as total product of the expected efficiencies for separate activities. In this study, the analysis of optimum cropping pattern in risk condition and considering exertive limitations is considered. Results show that if the farmers use the optimum cropping pattern in water limitation period, there will be only 2000 thousand Rial loss in comparison with the state which there is no water limitation.