وجود گونه Bipolaris hawaiiensis همراه بذور گياه برنج در ايران

OCCURENCE OF BIPOLARIS HAWAIIENSIS ASSOCIATED WITh RICE GRAIN IN IRAN

در اواخر فصل زراعي سال 1388، روي نمونه‌هاي بذور آلوده رقم عنبربو قرمز برنج جمع‌آوري شده از مزارع موسسه تحقيقات كشاورزي واقع در شاوور از توابع شهرستان اهواز، لكه‌هايي به رنگ قهوه‌اي مشاهده گرديدند. پس از انتقال نمونه‌هاي آلوده به آزمايشگاه، قطعاتي از حد فاصل بخش‌هاي آلوده و سالم بذور انتخاب شدند و به مدت 20 دقيقه زير جريان آب شير شستشو شدند. پس از ضدعفوني سطحي بذور به مدت يك دقيقه در محلول هيپوكلريت سديم رقيق شده (محتوي 1% كلر در محلول تجاري) و سه بار شستشو با آب مقطر سترون و سپس خشك كردن با كاغذ صافي سترون، قطعات روي بستري متشكل از كاغذ صافي مرطوب (Blotter method) درون تشتك‌هاي پتري سترون قرار داده شدند. تشتك‌هاي پتري درون انكوباتور با دماي 25-22 درجه سلسيوس قرار گرفتند. پس از گذشت 17 روز، پرگنه‌هاي رشد كرده قارچ در اطراف هر قطعه به روش تك اسپور خالص‌سازي شدند. قطر پرگنه قارچ پس از چهار شبانه روز رشد در شرايط تاريكي و دماي 25 درجه سلسيوس روي محيط غذايي سيب‌زميني دكستروز آگار (PDA)، به حدود چهار سانتي‌متر رسيد. رنگ پرگنه قارچ در مركز تشتك پتري به رنگ خاكستري و در حاشيه به رنگ قهوه‌اي تيره بود. به منظور تحريك تشكيل كنيديوم در پرگنه قارچ، جدايه به‌دست آمده، روي محيط غذايي حاوي كاه گندم و آب شير- آگار دو درصد (TWA plus wheat straw) در دماي 25-22 درجه سلسيوس و با شرايط نور متناوب (12‌ساعت تاريكي و 12 ساعت روشنايي) كشت داده شد. Sivanesan, A. Mycologia 1992)) پس از گذشت حدود 10 روز، كنيديوم‌هاي قارچ به وفور روي ساقه‌هاي گندم تشكيل شدند. كنيديوم‌ها به رنگ قهوه‌اي روشن تا متمايل به تيره بوده و سطح صاف داشتند. كنيديوم‌ها اغلب استوانه‌اي شكل و داراي 6-3 و اغلب پنج ديواره عرضي بودند. به‌طور تصادفي طول و عرض حدود 100 كنيديوم و 30 كنيديوفور از طريق ميكروسكوپ دوچشمي olympus مدل BH-2 ساخت كشور ژاپن و با عدسي شييي 40 اندازه‌گيري شد. ميانگين طول كنيديوم‌ها 37-75/8 ميكرومتر و عرض آنها 10 - 5 ميكرومتر بود. كنيديوفورها منفرد و به حالت افراشته قرار داشتند. كنيديوفورها به رنگ قهوه‌اي روشن تا متمايل به تيره بوده و ميانگين طول آنها حداكثر 120 و عرض آنها 7-2 ميكرومتر بود. بر‌اساس خصوصيات ريخت‌شناختي مورد بررسي و مقايسه اين خصوصيات با توصيفات انجام شده توسط اليس (Ellis, dematiaceous hyphomycetes, 1976) و سيوانسان (Sivanesan, Graminicolous species of hyphomycetes, 1987)، جدايه به‌دست آمده تحت گونه Bipolaris hawaiiensis تعيين نام گرديد. طبق بررسي‌هاي انجام گرفته، اين اولين گزارش از وجود اين گونه قارچي روي بذرهاي برنج در ايران مي‌باشد. گونه hawaiiensis B.‌ براي ارزيابي قابليت ايجاد بيماري اين گونه روي گياه برنج، آزمون بيماري‌زايي در شرايط گلخانه‌اي انجام شد. سوسپانسيون اسپور با غلظت 104×5 تهيه شد و مايه‌زني صورت گرفت. بيماري‌زايي اين گونه در محيط گلخانه ثابت نشد و برگ‌ها بدون علايم بودند. در شكل 1 عكس ميكروسكوپي از اندام‌هاي مختلف قارچي شامل كنيديوم، كنيديوفور قارچ نشان داده شده كه توسط دوربين Sony مدل متصل به ميكروسكوپ Olympus با بزرگنمايي 100 گرفته شده است.

Rice plant is one of the most important and strategic agricultural product with having highest cultivation area after wheat in the world. Several factors including plant pathogenic fungi are causing agents of quantitative and qualitative losses in this plant. Brown spot is an important seed borne disease of rice that caused by different species of Bipolaris. Brown spots observed on infected grains in Shavor of Ahvaz at the end of crop season in 2009. Infected samples were transferred to laboratory and were cut parts between infected and healthy tissue. These parts were washed under water flow for 20 minutes. Seeds before putting into Petri dishes containing wet filter paper, were disinfected with sodium hypochloride 20% (1% active chlorine) for about 1 minutes and more was washed with sterile distilled water thrice and dried with sterile filter paper. Petri dishess were incubated under temperature of 22-25?C. After 17 days, fungal clony formed around cultivated seed part was purified through single spore method. Colony diameter under darkness and optimum temperature was reached about 4 cm on PDA medium. Center and margin of colony was gray and dark brown, respectively. For sporulation, subcultures of colony were transfered on TWA+Wheat straw medium under optimum temperature and alternative light (12 hours darkness and 12 hours lighting). After ten days, conidia were formed on medium and wheat straw abundantly. Conidia were light to dark brown, smooth, often cylindrical, with 3-6 and often 5 pseudoseptum. Length and width of conidia were 8.75-37µm and 5-10µm, respectively. Conidiophores were single, cylindrical, light to dark brown with maximum height 120 µm and width 2-7 µm. According to the morphological characteristics and based on Ellis (1976) and Sivanesan (1987), the isolate identified as B. hawaiiensis that did not isolated from rice in Iran, before. Thus this is first report of the fungus associated to rice. Pathogenicity test of this fungus was done in greenhouse. Spore a suspension of inoculums 5×104 conidia/ml was prepared. No symptom was showed on the leaves and thaus pathogenicity of this strain did not proved in greenhouse.