مقايسه كارآيي دو روش سيستمي و تخصيص سرزمين چندفاكتوره در فرآيند آمايش سرزمين با استفاده از سيستم‌هاي اطلاعات جغرافيايي

Comparison of the efficiency of systematic and multi objective land allocation methods for land use planning using Geographic Information System

استفاده از اراضي بر اساس قابليت‌ها و توان توليدي آن ها به عنوان يك عامل مديريتي مناسب، بي ترديد نقش بسيار مهمي در حفظ ثروت‌هاي جبران‌ناپذير طبيعي مانند آب و خاك خواهد داشت. فرآيند آمايش سرزمين به منظور تعيين كاربري‌هاي بهينه و منطبق بر توان طبيعي سرزمين و ارتقا مديريت كنوني، با استفاده از روش‌هاي مختلف و همچنين GIS انجام‌پذير است. در اين مطالعه، جهت تعيين توان اكولوژيك و آمايش سرزمين حوضه آبخيز چراغ‌ويس با مساحت 69/163 كيلومتر مربع واقع در جنوب شهرستان سقز، از دو روش سيستمي و تخصيص سرزمين چندفاكتوره استفاده شد. پس از ارزيابي و تعيين توان‌ها، از طريق ادغام نقشه‌ها در محيط GIS و همچنين اولويت‌بندي كاربري‌ها دو نقشه آمايشي به دست آمد. جهت بررسي و مقايسه كارايي دو روش سيستمي و تخصيص سرزمين چندفاكتوره، فرسايش و رسوب آبخيز مورد مطالعه با استفاده از نقشه‌هاي آمايشي به دست آمده برآورد گرديد. نتايج به دست آمده از مدل تجربي EPM نشان داد كه ميزان رسوب توليد شده در كاربري فعلي 32/88495 تن و در كاربري‌هاي آتي به روش سيستمي و تخصيص سرزمين چندفاكتوره به ترتيب 73/81361 و 41/72973 تن در سال برآورد گرديد. نتايج همچنين نشان داد كه نقشه بدست آمده از روش تخصيص سرزمين چندفاكتوره از توانايي بهتري براي آمايش كاربري‌ها در آبخيز مورد مطالعه برخوردار بوده و نقش موثّرتري در كاهش فرسايش و رسوب دارد.

Land use management based on its capabilities and production capacity, as an indispensable factor, plays an important role in maintaining irreparable natural resources such as water and soil. To determine optimum land utilizations according to natural ability and also to improve current management methods, land use planning can be implemented effectively using different methods and tools within GIS. In the present study, ecological capability and land use planning in Cheragh Veiʹs watershed were determined. For these purposes, two methods of land assessment and land use planning, Systematic and Multi-objective land use allocation methods were used and compared. After evaluation and determination of land capabilities, the obtained maps were merged. Prioritization land uses showed two priorities for plan preparation. In order to compare the efficiency of the two methods, sediment and erosion of the watershed were evaluated using the obtained plans. The results acquired through the EPM erosion model showed that the sediment production in the current situation can be around 44495.32 tons, and in the future according to methodical and multi-objective land allocation can be around 81341.73 and 72973.41 tons respectively. We found that the map obtained from multi-objective land allocation was better in terms of land use allocation and also for reducing erosion and sediment production when compared with that of the systematic method.