سازمان فضايي شهرهاي ابواب البر دوره ايلخاني

Spatial Structures of the Ilkhanate Governed Cities Known as the Greatness Pathways

ساخت مجموعه هاي معماري و فضاهاي مستقل شهري تحت عنوان ابواب البر ـ با الهام از امكان مقدس، مشاهده قبور ايمه اطهار و ساير بزرگان ديني و عرفاني ـ و نيز مراكز آموزشي كه در واقع تركيبي از مجموعه هاي علمي و مذهبي اند، عمده ترين تحول در معماري و شهرسازي دوره ايلخاني مي باشد. متاسفانه به سبب وقوع حوادث طبيعي و غيرطبيعي بسيار در طول زمان، دسترسي به اين شهرها و مطالعه مستقيم آن ها به راحتي ميسر نيست؛ از اين رو، براي بررسي اين شهرها و تعيين نحوه ساختار آن ها، ناگزير بايد به منابع مكتوب ـ كتاب ها، نسخ و متون ارزشمندي كه مي توان تاريخ گمشده معماري و شهرسازي را از لابه لاي سطور آن ها به دست آورد ـ رجوع كرد. نوشتار حاضر، به بررسي ويژگي هاي معماري و شهرسازي مجموعه هاي غازانيه، ربع رشيدي و سلطانيه به عنوان نمونه هايي از شهرهاي ابواب البر ايلخاني مي پردازد. روش اين تحقيق تفسيري ـ تاريخي مبتني بر دقت در مطالب و نكات موجود در متون تاريخي است و رهيافت راهبردي آن بر روش اكتشافي استوار است.

The greatest architectural and urbanism upheaval of the Ilkhanate era is commonly agreed to be the development of such individual urban spaces and architectural constructions that had the sole purpose of introducing scientific information and religious beliefs to the society. These organizations often originated from and followed the aim of religious sites and the celestial leader’s graves and were commonly known as the “Abvab Al-berr” or greatness pathways. In this article, the unique architectural and urbanism characteristics related to the cities of the Ilkhanate era such as Ghazaniyeh, Rab’-e Rashidi and Soltaniyeh and their spatial qualities will be scrutinized. The survey is carried out by closely examining and analyzing the historical texts, deeds, scripts and documents at hand or detected while excavation throughout these complexes.