واكاوي دلايل حمايت، همراهي و همگرايي‌ فكري اصحاب مذاهب اسلامي؛ زيديه، معتزله و مرجيه با نخستين قيام‌هاي سادات حسني تا سال 145 هجري

Analysis of Advocacy, Accompaniment and Intellectual Convergence of Islamic Sect’s Followers; Zaydiyyah, Mu’tazilids and Murjids with the First Uprisings of Hassanid Saadaat until 145 AH

سرآغاز خيزش حسنيان براي به دست آوردن قدرت به دوره‌ي اموي باز‌مي‌گردد، كه با واكنش‌هاي متفاوت اركان قدرت غير رسمي جامعه همراه ‌بود و طيفي متنوع از حاميان را براي مقابله با قدرت حاكم، گرد هم آورد. اگر چه پژوهشگران، ابعاد مختلف قيام‌هاي حسنيان را مورد واكاوي قرار داده‌اند، اما در مقاله‌ي حاضر، با رويكردي تحليلي، دلايل حمايت يا همراهي برخي اصحاب مذاهب اسلامي؛ زيديه، معتزله، مرجيه با نخستين قيام‌هاي حسنيان؛ از نسل حسن مثني، مورد توجه قرار گرفته ‌است. بر اساس بررسي انجام ‌شده، نزديكي برخي آرا حسنيان همچون اعتقاد به افضليت علمي و وراثتي محمد و برادرش ابراهيم بر ساير مدعيان رهبري، لزوم قيام عليه حاكم جاير و برداشت معناي نجات‌بخشي از لقب «مهدي»، ويژگي‌هايي است كه بيشترين تاثير را در حمايت يا همراهي اصحاب مذاهبي همچون معتزله و مرجيه با نخستين قيام‌هاي سادات ‌حسني داشته ‌است. ضمن آن‌كه اعتقاد گروهي از خاندان اهل‌بيت از سادات ‌حسيني به لزوم مبارزه‌ي مثبت با حاكميت جاير، منجر به همگرايي حداكثري آنها با حسنيان، حضور در قيام‌هاي آنان و شكل‌گيري نهايي فرقه‌ي زيديه شده‌ است.

The beginning of Hassanids uprising for gaining power dated back to the Umayyid period which resulted different reactions from unofficial base of power in the society and gathered variant spectrum of supporters for confronting dominant power. Though researchers have studied different aspects of Hassanids uprisings, this article will discuss the reason for advocacy or accompaniment of some followers of Islamic sects such as Zaydiyyah, Mu’tazilids and Murjids with the first Hassanids uprisings, the descendants of Hassan Mothana, in an analytic approach. According to researches, the homogeneity and heredity preeminence of Mohammad and his brother Ebrahim amongst other claimer for leadership, the necessity for uprising against oppressive ruler and the interpretation from the meaning of savior in the title "Mahdi", are characteristics which have had the most influence on advocacy and accompaniment of some religious sects with the first Hassanids Saadatʹs uprisings. It has to be mentioned that some groups of the Prophetʹs family from Hassanids Saadat believed in the necessity for a struggle with the oppressive ruler, conduced to their maximum convergence with Hassanids, their attendance in uprising and the final formation of the sect Zaidiyyah.