تاثير تراكم بذر و كنترل علف هاي هرز بر عملكرد و اجزاي عملكرد دو رقم عدس ديم در شرايط نيمه گرمسيري

of two lentil dryland-specific cultivars in subtropical conditionsEffect of seed density and weed control on yield and yield components

حبوبات خصوصاً عدس به‌عنوان منبع سرشار پروتيين براي تغذيه انسان و دام، تثبيت‌كننده نيتروژن در خاك و داشتن ريشه هاي بلندِ مناسب براي افزايش عمق خاك زراعي و تقويت خاك، در تناوب غلات ديم از اهميت به سزايي برخوردار مي‌باشند. در اين تحقيق، تاثير تراكم بذر در واحد سطح و كنترل علف هاي هرز بر روي عملكرد دانه و اجزاي آن در دو رقم عدس ديم در سال زراعي 89-1388 مورد بررسي قرار گرفت. آزمايش در قالب كرت هاي دوبار خرد شده با سه عامل رقم در دو سطح (رقم گچساران و رقم محلي)، كنترل علف هاي هرز در دو سطح (كنترل و عدم كنترل علف‌هاي هرز) و تر اكم بذر در متر مربع در چهار سطح (100، 150، 200 و 250 بذر در متر مربع) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار اجرا گرديد. در طول فصل زراعي، يادداشت-برداري از صفات مهمي از قبيل تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيكي انجام گرفت. نتايج تجزيه واريانس نشان داد اثر رقم بر عملكرد دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت معني‌دار بود. اثر كنترل علف هاي هرز بر عملكرد بيولوژيكي و تعداد شاخه‌هاي جانبي معني دار بود. تراكم دانه بر تعداد غلاف در بوته، تعداد شاخه هاي جانبي، عملكرد بيولو‍ژيكي، عملكرد دانه و شاخص برداشت تاثير معني داري داشت. اثر متقابل رقم با كنترل علف هرز تنها بر عملكرد دانه معني دار گرديد و در نهايت اثر متقابل سه گانه رقم، كنترل علف هرز و تراكم دانه، بر هيچ يك از صفات تاثير معني داري نداشت. نتايج نشان داد كه رقم اصلاح شده گچساران، با كنترل علف هاي هرز و كاشت 250 بذر در مترمربع بالاترين عملكرد را توليد نمود. در مورد رقم محلي نيز كنترل علف‌هاي هرز و كاشت 250 بذر در واحد سطح منجر به حصول عملكرد بالاتري شد.

Pulses, particularly lentil, as rich sources of protein for human and animal feeding, soil nitrogen fixation and having long roots suitable for increasing depth of cultivable soil and soil fertility, have major importance in dryland cereals rotation. This research was conducted to investigate the effect of seed density and weed control on yield and its components of two lentil dryland-specific cultivars in 2009-2010 growing season. The experiment was arranged in a split-split plot scheme with a RCB design in three replications with three factors viz. cultivar at two levels (cv. Mahalli and cv. Gachsaran), weed control at two levels (control vs. non-control) and seed density at 4 levels (100, 150, 200 and 250 seeds per m2). Some important traits including pod number per plant, seed number per pod, thousand seed weight, grain yield and biological yield, were recorded during growing season. ANOVA results showed that cultivarʹs effect was significant at 1% of probability level only on grain yield, thousand-seed weight and harvest index. Weed control effect was significant on biological yield and number of lateral branches. Seed density had significant effect on pod number per plant, number of lateral branches, biological yield, grain yield, and harvest index. Cultivar × weed control interaction was significant only for grain yield and, finally, tertiary interaction of cultivar × weed control × seed density was not significant on any of the studied traits. mean comparisons showed that improved cultivar Gachsaran, produced the highest yield when weeds were controlled and 250 seeds m-2 was applied. In the case of cv. Mahalli, weed control and sowing 250 seeds per m-2 resulted in higher yield.