تاثير ژيومورفولوژي زاگرس جنوبي بر پدافند غير عامل در منطقه شمال تنگه هرمز

Effects of the Geomorphology of the southern Zagross Mountain Chain on Inactive Defense in the North of Hormoz Strait: Focus on the Selection of Focal Sites

با توجه به موقعيت استراتژيك ايران در منطقه خاورميانه و حضور مداوم تهديدات خارجي، اتخاذ تمهيدات مختلف در حفظ و حراست از مراكز ثقل جمعيتي(شهرها) كشور ضروري است. يكي از اقداماتي كه مي‌تواند مانع بروز آسيب‌پذيري‌هاي داخلي بشود، اقدامات پدافند غير‌عامل است كه يكي از اصول مهم آن مكان‌يابي صحيح است. با انجام مكان‌يابي صحيح مراكز ثقل جمعيتي (شهرها) كه در آنها انبوه زيادي از جمعيت كشور و همچنين مراكز ثقل (مراكز حياتي، حساس و مهم) را در خود جاي داده است، مي‌توان در موقع بروز تهديدات، به ويژه تهديدات نظامي، از بروز تلفات انساني و خسارات مالي فراوان جلوگيري كرد. زاگرس جنوبي و شمال تنگه هرمز از لحاظ ژيومورفولوژي داراي چين‌ها‌ي فشرده شده، شكستگي‌ها و گسل‌هاي زيادي است. اين ويژگي طبيعي سبب ايجاد مكان‌هاي مناسب با رويكرد پدافند غيرعامل براي استقرار مراكز جمعيتي مي‌شود. در اين پژوهش سعي مي‌شود مناطق مطلوب براي استقرار مراكز ثقل جمعيتي شناسايي و مكان‌هاي شهرهاي موجود نيز از نظر انطباق با معيارهاي ژيومورفولوژيك در منطقه شمال تنگه هرمز در بخش زاگرس جنوبي بررسي ‌شود. نتايج نشان مي‌دهد كه منطقه مورد مطالعه، قابليت‌هاي ژيومورفولوژيكي مناسبي (شيب، ارتفاع، جهت شيب، ليتولوژي، دلتاها) براي پدافند غيرعامل دارد. با توجه به بررسي و تحليل داده‌ها در محيط نرم افزار GIS مشخص شد كه منطقه مورد مطالعه: الف) داراي مكان‌هاي مساعد براي استقرار مراكز جمعيتي است؛ ب) از خط ساحلي به سمت عمق منطقه (شمال)، شرايط بهتر مي‌شود؛ ج) در حال حاضر مكان‌گزيني بيشتر شهرها متناسب با اصول پدافند غيرعامل نيست.

Given the strategic position of Iran in the Middle East and continuation of external threats taking various protective measures as to the population focal points (urban areas) is of crucial importance. To this end, inactive defense can be counted as a counter susceptibility measure. One of the main prerequisites of such a measure is sound site selection in urban populated focal points and critical areas which can prevent casualties and financial damage in case of threat specially that of military type. These preventive measures depend largely on geomorphologic parameters. Geomorphologically, the southern Zagross and north of Hormoz Strait are characterized by intensive layers and many breakages and faults that such natural characteristics facilitate the establishment of suitable inactive defensive sites in order to establish population areas. While explaining the relationship between the geomorphologic and inactive defense parameters, this study attempted to identify appropriate sites for population deployment and investigate the existing urban areas in terms of geomorphologic criteria of the target areas. Topographic, geological maps along with the satellite pictures from the region were used as instruments. Furthermore, a number of experts answered a questionnaire and attended an interview on the variable of inactive defense oriented site selection. The study resulted in appropriate site selection through AHP hierarchical mechanism. Meanwhile an Arc GIS based map was developed as to the population deployment focal points. So, the findings support the fact that the area of study enjoys sound geomorphologic capacities (slope, height, slope direction, lithology and faults) for inactive defense. This is not only suitable for population deployment, but also it enjoys a better condition from the coastline towards the depth of the northern area. Meanwhile, the present site selection for majority of the cities does not match the inactive defense standards.