پايداري عملكرد ژنوتيپ‌هاي اميدبخش جو در مناطق سرد ايران با استفاده از روش GGE biplot

Yield Stability of Barley Elite Genotypes in Cold Regions of Iran Using GGE biplot

پايداري عملكرد دانه هجده ژنوتيپ جو در مقايسه با دو رقم شاهد با استفاده از طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در هشت ايستگاه اقليم سرد شامل اراك، اردبيل، همدان، جلگه رخ،كرج، مياندوآب، مشهد و تبريز به مدت دو سال زراعي (85-1383) مورد بررسي قرار گرفت. براي مطالعه اثر متقابل ژنوتيپ در محيط روش GGE biplot جهت تجزيه پايداري به كار گرفته شد. بر اساس نمودار چند ضلعي مر بوط به ژنوتيپ‌ها، ژنوتيپ شماره 16 (G16) بيشترين عملكرد را در اراك و همدان، ژنوتيپ شماره 17 بيشترين عملكرد را در كرج، مياندوآب و مشهد و ژنوتيپ شماره 4 بيشترين عملكرد را در اردبيل وجلگه رخ داشتند. بر اساس نمودار محيط‌هاي ايده‌آل فرضي، محيط‌هاي مشهد، مياندوآب و كرج به اين محيط نزديك‌تر بود، و بر اساس نمودار ژنوتيپ ايده‌آل فرضي و نمودار باي‌پلات ژنوتيپ‌ها و محيط‌ها، ژنوتيپ شماره 17 (MAKOUEE//ZARJOW/80-5151) باتوجه به معيار پايداري مورد استفاده، پايداري مطلوب‌تري را نشان داد و اين ژنوتيپ به عنوان ژنوتيپ برتر از نظر پر محصولي و پايداري عملكرد شناسايي شد. نتايج اين بررسي نشان داد اگرچه اصلاح ارقام سازگار و پايدار براي پهنه گسترده اقليم سرد مشكلات مختص به خود را دارد، ليكن انتخاب ژنوتيپ‌هاي پر محصول با سازگاري عمومي و يا خصوصي با استفاده از اطلاعات به دست آمده از اين چنين تجزيه و تحليل‌هاي پايداري، امكان‌پذير خواهد بود.

To study grain yield stability and adaptability of eighteen barley genotypes comparing with two national check cultivars, an experiment was carried out in eight cold region agricultural research stations Arak, Ardebil, Hamedan, Jolgeh Rokh, Karaj, Miandoab, Mashhad, and Tabriz during two consecutive cropping seasons (2005 and 2006). The experimental trials were based on a randomized complete block design with three replications. To study genotype × environment effects, GGE biplot method was used. Based on the polygon of GGE biplot method for grouping environments, the genotype no. 16 (G16) in Arak and Hamedan, genotype no. 17 (G17) in Karaj, Miandoab and Mashhad and genotype no. 4 (G4) in Ardebil and Jolgeh Rokh had the highest yield. Based on the tester biplot results, the environments of Karaj, Mashhad and Miandoab were closer to the ideal tester environment and based on the biplot of genotypes and environments and ideal genotypes biplot overall, the promising line no. 17 (MAKOUEE//ZARJOW/80-5151) was recognized as the best genotype examined in terms of being a high yielding and stable genotype. Based on these results it can be concluded that although breeding stable and adaptable cultivars for such a vast climatic zone has its own difficulties, it is possible to seek for the genotypes with both narrow and wide adaptations through the information extracted from the multivariate stability analyses