پديد آورندگان :
حسين‌آوا، سونا نويسنده موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر، كرج S. Hosseinava, , رضوي، وحيده نويسنده موسسه ثبت و گواهي بذر و نهال، كرج Razavi, .V , كشاورزي، منصوره نويسنده keshavarzi, mansooreh , جوادي، داود نويسنده مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي گيلان، رشت D. Javadi,
كليدواژه :
فندق , ژنوتيپ‌ها , تمايز مورفولوژيكي , صفات كيفي , صفات كمي
چكيده فارسي :
به منظور ارزيابي تنوع مورفولوژيك برخي از ژنوتيپ‌هاي بومي فندق ايران، ده ژنوتيپ به نام‌هاي گردويي، گرچه، شصتك، پاييزه، محلي كرج، تابستانه، رسمي، شيرواني، پشمينه و تيپ گرد اشكورات با استفاده از دستورالعمل ملي آزمون‌هاي تمايز، يكنواختي و پايداري (DUS) در ايستگاه تحقيقات كمال شهر كرج در سال‌هاي 1387 و 1388بررسي شدند. از هر ژنوتيپ، سه درخت شانزده ساله انتخاب و 55 صفت در آن‌ها يادداشت‌برداري شد. اين صفات شامل چهار صفت مربوط به درخت، سه صفت مربوط به شاخه‌هاي يك ساله، نه صفت برگ، شش صفت گل، بيست و چهار صفت مربوط به ميوه، نه صفت تكميلي در برگيرنده ديگر صفات گل و ميوه و ميزان حساسيت به برخي آفات و بيماري‌ها بودند. ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي از نظر چهارده صفت كمي (عرض، طول، طول در عرض درخت، ضخامت شاخه يك ساله، طول و عرض دمبرگ، طول و ابعاد برگ، طول گل آذين نر، وزن و درصد وزني مغز، قطر و طول ميوه) داراي تفاوت معني‌دار و متمايز‌كننده بودند. با استفاده از چهار صفت كيفي (زمان باز شدن گل نر و ماده، زمان رسيدن ميوه و شكل جوانه گل) كليه ژنوتيپ‌ها از هم متمايز شدند. بررسي صفات كيفي ميوه نشان داد كه ژنوتيپ گردويي به دليل داشتن پوست چوبي نازك، مغز درشت، سهولت جداشدن پوست چوبي از مغز و چند منظوره بودن، بر ساير ژنوتيپ‌ها برتري دارد. ژنوتيپ‌هاي پشمينه، گردويي و گرچه سال‌آوري نداشتند، داراي ميوه گرد بودند و گرده‌زاي مناسبي براي ساير ژنوتيپ‌ها تشخيص داده شدند. اطلاعات حاصل از اين پژوهش در احداث باغ‌هاي جديد و همچنين برنامه‌هاي به‌نژادي فندق قابل استفاده است.
چكيده لاتين :
Ten local hazelnut genotypes named Gerduii, Gercheh, Shastak, Payizeh, Mahali Karaj, Tabestaneh, Rasmi, Shirvani, Pashmineh and Gerde Eshkevarat were evaluated based on guidelines of Distinctness, Uniformity and Stability (DUS) during years 2008-2009 in Kamal-Shahr Research Station in Karaj. Three 16 years-old trees from each genotype were selected and 55 traits including 3 traits from trees, 3 from one-year-old shoots, 9 from leaves, 6 from flowers, 24 from fruits and 9 complementary traits including pests and diseases resistance were recorded. Fourteen quantitative traits (length, width, length × width, thickness of one-year-old shoot, length and width of petiole, length and dimensions of leaves, male flower length, fruit weight, length and diameter and percentage of kernels) were significantly different among genotypes. Based on four qualitative traits, all genotypes could be differentiated well. Regarding quantitative fruit traits, Gerduii was determined as a superior genotype having thin shells, large kernels, and easily separating shells from kernel and was a multipurpose genotype. Pashmine, Gerduii and Gerche had round fruits and were suitable pollinizers for other genotypes. This information could be used for hazelnut orchard establishment and breeding programs
