تنوع ژنتيكي و همبستگي بين صفات مختلف در ژنوتيپ‌هاي لوبياي معمولي (Phaseolus vulgaris L.) در شرايط آبياري معمولي و محدود

Genetic Diversity and Correlation Between Different Traits of Common Bean (Phaseolus vulgaris L.) Genotypes in Normal and Limit Irrigation Conditions

به منظور بررسي تنوع ژنتيكي و تعيين رابطه بين عملكرد و برخي صفات مورفولوژيكي، تعداد 648 نمونه لوبياي معمولي از كلكسيون حبوبات بانك ژن دانشكده كشاورزي، در قالب طرح مقدماتي آگمنت بدون تكرار، مشتمل بر 13 بلوك در دو شرايط آبياري معمولي و آبياري محدود در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تهران در كرج، در سال 1388مورد بررسي قرار گرفت. صفات مورد بررسي در اين آزمايش شامل تعداد روز تا 50% گل‌دهي، روز تا رسيدگي كامل، طول دوره پرشدن غلاف، تعداد بذر در غلاف، وزن صددانه و عملكرد در هكتار بود. ميانگين، انحراف معيار، دامنه تغييرات و ضريب تنوع فنوتيپي براي هر صفت در هر دو شرايط، محاسبه و تنوع زيادي براي هر صفت مشاهده شد. مقادير ضريب همبستگي ساده بين صفات مختلف در دو شرايط آبياري نشان داد كه عملكرد كل با صفات مورد بررسي همبستگي معني‌داري دارد، بنابراين از آن‌ها مي‌توان در برنامه‌هاي به‌نژادي به منظور افزايش عملكرد بهره جست. نتايج حاصل از تجزيه به مولفه‌هاي اصلي بر اساس چرخش وريمكس نشان داد كه در شرايط آبياري معمولي و محدود سه مولفه اصلي به ترتيب 57/72% و 37/73% از تغييرات كل داده‌ها را توجيه كردند. براي تعيين دوري و نزديكي ژنوتيپ‌ها و همچنين گروه‌بندي آن‌ها بر مبناي صفات مورد بررسي، تجزيه خوشه‌اي با روش UPGMA و با استفاده از مربع فاصله اقليدسي انجام شد كه در نتيجه ژنوتيپ‌ها در هشت كلاستر مجزا گروه‌بندي شدند.

In order to study genetic diversity and relationships between yield and some morphological traits, 648 common bean accessions were selected from the Gene Bank of Agricultural College, University of Tehran, Karaj, Iran. The accessions were planted in 2009 in the Augment Design without replication under normal and limit irrigation conditions. Traits such as days to 50% flowering, days to maturity, period of seed filling, number of seeds in pod, 100 seed weight and total yield were recorded during the growth period. The means and ranges of variation for the evaluated traits showed a high diversity among the genotypes. The results of correlation analysis showed that total yield had a positive correlation with studied traits in both normal and limit irrigation conditions. Factor analysis showed that three factors in normal and limit irrigation conditions, explained 72.57 and 73.37 percent of the total variance changes, respectively. Cluster analysis classified genotypes in to eight clusters in both conditions