كليدواژه :
جامعه ايراني , جامعه شناسي در ايران , جامعه علمي , مباني معرفت شناختي , مطالعات بين رشته اي
چكيده فارسي :
بين‌رشته‌اي‌شدن جامعه‌شناسي در ايران: فرصت‌ها، چالش‌ها و تهديدها
جواد افشاركهن
(تاريخ دريافت31/1/90، تاريخ پذيرش30/9/90)
چكيده
بين‌رشته‌اي‌شدن گرايشي است كه به‌نحوي فزاينده در قلمرو مطالعات و دانش‌هاي به‌هم‌پيوسته و مرتبط يا نزديك به يكديگر مورد توجه قرار گرفته است. هرچند درباره معنا و مفهوم اين تمايل نظري و عملي اختلاف‌نظرهاي قابل توجه وجود دارد، انكارناپذير است كه دلايل قابل‌اعتنايي در مورد ضرورت پرداختن به آن ارايه گرديده است. در ايران، با توجه به شرايط و وضعيت جامعه‌شناسي، به شكل خاص، و علوم اجتماعي، به شكل عام، مي‌توان به طرح پرسش از كاركردها، موانع و كژكاركردهاي مترتب بر اين تمايل براي افزايش ميزان كارآمدي و بهره‌مندي مناسب از اين علوم پرداخت. لذا، مي‌توان به پرسش درباره فرصت‌ها و امكانات ناشي از جهت‌گيري بين‌رشته‌اي، موانع و چالش‌هاي پيش روي آن، و معايب و كژكاركردهاي ناشي از اين سياستگذاري علمي براي دانش جامعه‌شناسي اشاره كرد. بر اين اساس، هدف اين مقاله، بحث و بررسي درباره ضرورت‌ها و پيامدهاي مرتبط با تامل و تلاش در جهت ايجاد فضاي مطالعات بين‌رشته‌اي در حوزه جامعه‌شناسي ايران و مشخص‌كردن نتايج حاصل از آن است. اين تحقيق، با بهره‌گيري از روش كتابخانه‌اي، در ابتدا به شرح زمينه‌هاي شكل‌گيري مطالعات بين‌رشته‌اي مي‌پردازد. پس از آن، تلاش مي‌شود وضعيت جامعه‌شناسي در ايران در ارتباط با اين تمايل مطالعاتي مورد بررسي قرار گيرد. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد بين‌رشته‌اي‌شدن آموزش‌ها و پژوهش‌هاي جامعه‌شناسي در ايران، اگرچه مي‌تواند بر برخي كاستي‌ها و نقصان‌هاي مشهود مطالعات اجتماعي فايق آيد و برنامه‌هاي تحقيقاتي ثمربخشي را سامان دهد و احتمالاً به طرح نظام‌واره مسايل اجتماعي (پروبلماتيك) جامعه ايران كمك كند، چنين گرايشي همزمان با موانع متعدد نظري (دشواري‌هاي مفهومي، روشي، تيوريك) و عملي (دشواري‌هاي برآمده از ويژگي‌هاي جامعه علمي، نظام و زيست جهان اجتماعي) متعددي روبه‌روست.
واژگان كليدي: مطالعات بين‌رشته‌اي، جامعه ايراني، جامعه‌شناسي در ايران، مباني معرفت‌شناختي، جامعه علمي.
چكيده لاتين :
Sociology’s Becoming Interdisciplinary in Iran:
Opportunities, Challenges, and Hazards
Javad Afshar Cohan
Becoming interdisciplinary is a growing tendencyprominent in different areas of knowledge which are either inter-related or closely tied with one another. Nonetheless, there are considerable theoretical and practical disagreements on the precise meaning of ‘interdisciplinary’. At the same time one is faced with important reasons for paying attention to an interdisciplinary approach. In Iran, focusing on sociology, we can discuss important questions on the role of interdisciplinary tendency and its difficulties in sociology. Therefore, I intend to portray a picture of possibilities, obstacles and dysfunctions in doing interdisciplinary within sociology in Iran, given the status of the Iranian sociology in particular, and the status of social sciences, in general.It is in this respect that some questions are asked and certain suggestions are offered here. The aim of this paper is to discuss and examine necessities and consequences in relation to the efforts made toward creation of an atmosphere conducive to interdisciplinary work in sociology in Iran, and to determine the results gained from such attempts so far. For studying the basic questions of this paper, the documentary method was used. The paper initially presents a description as to the formation of interdisciplinary studies in Iran and then proceeds to follow sociology’s path with regard to interdisciplinary tendency.
The results of this study show that the efforts put into making instances of instruction and research can overcome some tangible shortcomings as seen in social studies, organize a promising research program, and may help to bring about a systematic project for dealing with social problems. Having noticed the above, however, a reminder is in order to the effect that the interdisciplinary work is faced with many conceptual (methodological, and theoretical) and practical difficulties deriving from the characteristic features of the academic community, social system, and the life-world. The final section of this paper, emphasizing the salient issue proposes that theinterdisciplinaryapproach can be used toward the end of reaching a solution for the problematic of social sciences in Iran. Yet, simultaneously, we are faced with different theoretical and practical problems. Then, the road of research on the connections between interdisciplinary method and social research is fraught with ambiguities .The scientific society of sociology should be attentive to these problems and ought to try to resolve them through the dialogue.
Keywords: Interdisciplinary studies, Iranian society, Sociology in Iran, Epistemological foundations, Scientific society.
